قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف چیست؟

هدف از این قرارداد، این است که بین کالا‌ها و خریداران واسطه شود و به عنوان یک رابط جهت تسهیل فعالیت اقدام نماید. در رابطه با انتشار صکوک سلف باید توجه داشت که کالا‌هایی که در این صکوک قرار می‌گیرند نباید جزء کالا‌هایی باشد که برای این عقود در شرع مجاز دانسته نشده‌اند؛ و بنابراین انواع طلا و سکه را نمی‌توان جهت انتشار صکوک سلف به عنوان دارایی پایه قرار داد. در ساختار صکوک سلف، متعهد قرارداد می‌بندد که از طرف دارندگان نهایی صکوک، کالا را خریداری کند و سپس جهت اینکه سود دارندگان صکوک فراهم گردد، این دارایی را به فروش برساند. متعهد در قبال انجام این خرید و فروش، کمیسیون کارگزاری و حق‌الزحمه عاملیت دریافت می‌کند.

کاربردهای سلف

1. تامین سرمایه مورد نیاز برای بنگاه اقتصادی که از تجمیع سرمایه های خرد امکان پذیر می باشد، با این ویژگی که تامین کننده خرد در سود و زیان شرکت مشارکت نمی کند.
2. جبران کسری بودجه برای دولت ها، با پیش فروش بین المللی محصولات و مواد خام

ویژگی های قراداد سلف

• قیمت سلف یک جا و به صورت نقد به متقاضی پرداخت می‏شود.
• قیمت سلف نباید از قیمت نقد کالا هنگام انعقاد قرارداد، بیشتر باشد.
• حداکثر یا حداقل سود انتظاری بانک برای این گونه معاملات به منظور تعیین قیمت فروش، توسط شورای پول و اعتبار تعیین خواهد شد.
• بطور معمول در قرارداد سلف بانکی به فروشنده وکالت داده می‌شود تا کالا را فروخته و با بانک تسویه نقدی کند.
• معامله سلف از حیث فقهی اطلاق دارد و مقیّد به این نیست که فروشنده سلف، تولیدکننده نیز باشد.
• در قرارداد سلف، خریدار نمی‏تواند جنسی را که به سلف خریده، پیش از تمام شدن مدت بفروشد و بعد از تمام شدن مدت، اگرچه آن را تحویل نگرفته باشد فروختن آن اشکال ندارد.
• فروش محصولات تولیدی پیش خریده شده قبل از سررسید، ممنوع است.
• اگر بانکی امکان تحویل، حفظ و نگهداری و نقل و انتقال محصولات را نداشته باشد می‏تواند، مجموع یا بخشی از کالاهای خریداری شده به سلف را به صورت کلی فی الذمه در یک معامله سلف به فروش رساند، سپس در سررسید خریداران را به فروشندگان سلف حواله دهد تا کالاهای مذکور را تحویل بگیرند.

محدودیت‌هاى بازار سلف

یکى از محدودیت‌هاى معاملات سلف غیر قابل انتقال دادن آن هست. یعنى خریدار این قرارداد باید تا زمانیکه قرار است کالا را تحویل بگیرد منتظر بماند. به عبارت دیگر، دارنندگان این قرارداد با مشکل نقد شوندگى مواجه مى‌شوند و نسبت به تغییرات قیمت نمى‌توانند واکنش نشان دهند. به این منظور قراداد سلف موازی طراحی شده است.

قرارداد سلف موازى درواقع همان قرارداد سلف است که تنها تفاوت آن این است که در این قرارداد دارنده و یا خریدار آن مى‌تواند قبل از سررسید درج قرارداد سلف چیست؟ شده و پیش از دریافت مورد ذکر شده در قرارداد، معادل دارایى پایه خریدارى شده را به شخص دیگرى بفروشد.

جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

معامله سلف (يا پيش خريد) آن است كه مشترى پول را بدهد كه بعد از مدّتى جنس را تحويل بگيرد.

صیغه معامله سلف

نحوه اجرای صیغه معامله سلف چگونه است؟

در معامله سلف همين اندازه كه بگويد اين پول را مى‏دهم كه مثلًا بعد از شش ماه فلان مقدار جنس را بگيرم و فروشنده بگويد قبول كردم كافى است، حتّى اگر صيغه ‏اى نخوانند و خريدار به اين قصد پول را بدهد و فروشنده بگيرد صحيح است.

فروش پول در قالب سلف

آیا فروش پول در قالب معامله سلف جایز است؟

هرگاه خود پول را سلف بفروشد و عوض آن را پول بگيرد معامله باطل است.

فروش اجناس در قالب سلف با پول یا جنس دیگر

آیا می توان جنسی را با پول یا جنس دیگر به صورت سلف معامله کرد؟

اگر جنسى را سلف بفروشد و عوض آن را پول يا جنس ديگر بگيرد صحيح است، هر چند احتياط مستحب آن است كه هميشه در عوض جنس پول بگيرد نه جنس ديگر.

شرايط معامله قرارداد سلف چیست؟ سلف

در چه شرایطی معامله سلف صحیح می باشد؟

معامله سلف شش شرط دارد: 1- صفات و خصوصيّات جنس را كه در قيمت تأثير دارد بايد معيّن كنند، ولى البتّه دقت زياد لازم نيست، همين قدر كه‏ گفته شود خصوصيّات آن معلوم شده كفايت مى‏كند؛ به همين جهت، معامله سلف در اجناسى كه نمى‏توان خصوصيّات آن را معيّن كرد (مانند بعضى از انواع پوست و گوشت و فرش) باطل است. 2- پيش از آن كه خريدار و فروشنده از هم جدا شوند، تمام قيمت بايد پرداخته شود و اگر مقدارى از قيمت را بدهد معامله به همان مقدار صحيح است، ولى فروشنده مى‏تواند معامله را فسخ كند.3- بايد مدّت را كاملًا معيّن كند، مثلًا اگر بگويد اوّل خرمن جنس را تحويل مى‏دهم (و اوّل خرمن دقيقاً معيّن نباشد)، معامله باطل است. 4-زمانى را براى تحويل جنس معيّن كنند كه در آن وقت معمولًا جنس وجود دارد.5- بنابر احتياط واجب محلّ تحويل جنس را تعيين كنند كه در كدام شهر و كدام منطقه تحويل مى‏دهند، مگر اين كه از سخنان آنها جاى آن معلوم باشد.6- بايد وزن يا پيمانه آن را تعيين كنند، امّا جنسى را كه معمولًا با ديدن معامله مى‏كنند (مانند بسيارى از انواع فرش) اگر با ذكر صفات، سلف بفروشند اشكال ندارد، ولى بايد تفاوت افراد آن بقدرى كم باشد كه مردم به آن اهمّيّت ندهند.

فروش جنسي که به صورت سلف خريداري شده

آیا می توان جنسی که به صورت سلف خریداری شده را به به دیگری به فروش رساند؟

جنسى قرارداد سلف چیست؟ را كه سلف خريده ‏اند نمى‏توانند پيش از فرا رسيدن مدّت به ديگرى بفروشند، ولى بعد از رسيدن مدّت هرچند آن را تحويل نگرفته باشد فروختن آن بى‏ مانع است.

نقش کیفیت جنس تحويلی در معامله سلف

اگر در معامله سلف جنسی که قرار بوده تحول مشتری داده قرارداد سلف چیست؟ شود دارای صفات بیشتر یا کمتر از صفات بیان شده باشد تکلیف چیست؟

هرگاه در معامله سلف، فروشنده جنس بهترى را تحويل دهد (يعنى جنسى كه تمام آن اوصاف مورد قرارداد را به اضافه صفات ديگرى داراست) مشترى بايد قبول كند، ولى اگر بعضى از آن صفات را نداشته باشد مى‏تواند قبول نكند.

تحويل جنس ديگر يا پست تر با رضايت مشترى در معامله سلف

اگر در معامله سلف هنگام تحویل، جنس دیگر یا دارای صفات پست تر تحویل مشتری داده شود تکلیف چیست؟

اگر فروشنده به جاى جنسى كه قرارداد كرده جنس ديگرى بدهد و يا همان جنس را با صفات پست‏ترى تحويل دهد در صورتى كه مشترى راضى شود اشكال ندارد.

نایاب شدن جنس سلف هنگام تحويل

اگر در هنگام تحویل جنس در معامله سلف جنس مورد معامله نایاب گردد تکلیف چیست؟

هرگاه جنسى كه سلف فروخته شده، در موقع تحويل ناياب شود و نتواند آن را تهيّه كند، مشترى مى‏تواند صبر كند و نيز حق دارد معامله را به هم بزند و قيمتى را كه داده پس بگيرد.

پیش فروش و عدم تعیین مبلغ نهایی

آیا پيش فروش خانه و اتومبيلی که هنوز ساخته نشده به این گونه که در بعضی موارد قيمت نهايي را نيز تعيين نمي کنند و مبالغي را علي الحساب مي گيرند و قيمت جنس را به نرخ روز تحويل، معلّق مي کنند، صحیح است؟

اين گونه معاملات تحت عنوان سلف يا سلم قرار مي گيرد؛ ولي در سلف دو شرط مهم وجود دارد که اگر نباشد معامله باطل است:1- بايد کل مبلغ، نقد باشد و الا کالي به کالي (نسيه در مقابل نسيه) و باطل است. و اگر قسمتي از مبلغ نقد باشد، معامله به همان مقدار صحيح است.2- مشخصات جنس مورد معامله بايد معين باشد. اموري که سبب تفاوت در قيمت يا تفاوت در رغبات (تمايلات) مي شود بايد مشخص گردد.با اين شرايط، در معاملاتي که به صورت اقساط مبالغي را مي گيرند تا (به عنوان مثال) خانه اي را بسازند در حالي که هنوز خانه اي وجود ندارد، معامله زماني صورت مي گيرد که تمام مبلغ پرداخت شده باشد يا خانه آماده شده، و همچنين خريد اتومبيل که در ابتدا قيمتش معين نيست و به قيمت روز تحويل مي فروشند، زماني معامله انجام مي شود که اتومبيل آماده شده باشد و تا آن زمان مبالغي که مي پردازند به عنوان علي الحساب محسوب مي شود و اگر فروشنده با اين پولها طبق توافق مضاربه (يا کارهايي مانند آن) انجام دهد، و سودي به مشتري تعلق بگيرد اشکال ندارد.

مطالبه نرخ روز کالا در زمان تحویل

شخصی اقدام به پیش خرید خودرو کرده به این صورت که مبلغی را در ابتدا پرداخت نموده و الباقی را هنگام تحویل خودرو بپردازد. ولی در زمان تحویل، شرکت در خواست مبلغ بیشتری با توجه به قیمت روز خودرو می نماید. در دو فرض ذیل حکم معامله چگونه است؟1- موقع ثبت نام قیمت خودرو قطعی شده بود؟2- الباقی با توجه به قیمت روز محاسبه شود ولی تصوّر نمی شده قیمت این مقدار افزایش یابد (حدود هفتاد در صد یا بیشتر).؟

در صورتی که قیمت قطعی شده و معامله صورت گرفته، حق تغییر قیمت را ندارند ولی اگر قیمت تعیین نشده، معامله انجام نگرفته و بعد از آن، معامله تابع توافق طرفین است.

پیش فروش سکه با شرایط پیش پرداخت

شرایط جدید پیش فروش سکه به این شیوه است که: یک میلیون تومان پیش پرداخت می گیرند شش ماه بعد با 18 درصد تخفیف به قیمت روز سکه را می فروشند، آیا این نوع معامله صحیح است؟

مفهوم این قرار داد این است که معامله صورت نگرفته، تنها بیعانه ای می گیرند که بعدا معامله انجام شود.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف نفتی این روزها بسیار بر سر زبان‌هاست. احتمال دارد که در اخبار نامی از این اوراق شنیده باشید. دولت‌ در تلاش است تا کسری بودجه را به کمک شیوه‌های مختلفی جبران کند. یکی از این روش‌ها با اتکا به قراردادهای سلف قابل‌ انجام است؛ قراردادی که از جمله ابزارهای مالی بورس کالا به شمار می‌رود. هنوز زمان زیادی از برنامه‌ دولت مبنی بر عرضه‌ سهام خود در برخی شرکت‌ها نگذشته است. در پی این خبر پذیره نویسی صندوق دارایکم آغاز شد. خبر عرضه اوراق سلف نفتی نیز در همین حین به گوش رسید. اگر اکنون مشتاق شده‌اید که بیشتر در مورد این اوراق بدانید، هر آنچه‌ را که لازم است، می‌توانید در ادامه مطالعه کنید.

آشنایی با قرارداد سلف

پای قرارداد سلف زمانی به میان می‌آید که صحبت از تامین مالی فروشندگان باشد. در حقیقت به کمک این قرارداد فروشنده وجه لازم را برای تکمیل کالای خود دریافت می‌کند. اما خریدار، کالا را در زمان آینده و طبق قرارداد تحویل می‌گیرد. پس خریدار مبلغ را در ابتدا به فروشنده می‌پردازد اما کالا را بعدا تحویل می‌گیرد. بر طبق قرارداد سلف کالا با قیمتی کمتر از قیمت نقدی به خریدار فروخته می‌شود. اگر چنین امکانی وجود نداشت، عملا استفاده از این قرارداد هیچ سودی برای خریدار به همراه نداشت.

اجازه دهید در اینجا مثالی بیان کنیم. این‌گونه در نظر بگیرید که شما قصد سرمایه‌گذاری دارید. پیش‌بینی‌های شما حاکی از آن است که در ماه‌های پیش رو، برای گسترش کارخانه خود به کالایی خاص نیاز پیدا می‌کنید. در سمت دیگر این قضیه، مدیر یک کارخانه نیز نیازمند مبلغی است که بتواند تولید محصولاتش را تکمیل کند. شما و مدیر آن کارخانه اقدام به انعقاد قرارداد سلف می‌کنید. به این ترتیب شما قبول می‌کنید که مبلغ خرید را به صورت کامل به فروشنده پرداخت کنید؛ مبلغی که معمولا کمتر از قیمت نهایی کالا خواهد بود.

ممکن است این کالا را برای خود خرید کرده باشید. شاید هم خرید شما به قصد فروش کالا در آینده باشد. در هر دو صورت از آن‌جا که کالا را با قیمتی کمتر از قیمت اصلی خریداری کرده‌اید، می‌توانید سود کسب کنید. در حقیقت در چنین قراردادی خریدار به افزایش قیمت کالا در آینده امیدوار است. البته انگیزه طرفین معامله در قرارداد سلف با یک‌دیگر متفاوت است.

فایده قرارداد سلف برای خریدار و فروشنده

فروشندگان (تولیدکنندگان قرارداد سلف) به منظور برنامه‌ریزی برای تولید و فروش خود اقدام به انعقاد چنین قراردادی می‌کنند. از یک طرف با عقد چنین قراردادی فروشنده از فروش رفتن کالای خود پس از تکمیل و تولید محصول اطمینان حاصل می‌کند. از سوی دیگر نیز نگرانی بابت کسری بودجه در مراحل تولید ندارد؛ چرا که مبلغ را تمام و کمال از خریدار دریافت کرده است. خریدار نیز با خرید محصول و یا مواد مذکور، آینده خط تولید و کارخانه خود را تضمین می‌کند. هم‌چنین دیگر دغدغه‌ی افزایش قیمت کالا یا مواد مورد نظر را نیز نخواهد داشت.

محدودیت‌های قرارداد سلف

از دید بسیاری از افراد، غیرقابل انتقال بودن، یکی از اصلی‌ترین محدودیت‌های قرارداد سلف محسوب می‌شود. این امر به آن معناست که خریدار باید منتظر بماند تا موعد تحویل کالا فرا برسد. در واقع دارنده‌ چنین قراردادی با مشکلی مواجه است به نام نقدشوندگی. او قادر نیست واکنشی نسبت به تغییرات قیمت نشان دهد. افزون بر این، هیچ بازار ثانویه‌ای برای دادوستد اوراق سلف در دسترس نیست. به منظور رفع چنین محدودیتی، قراردادی طراحی شده است که می‌توان آن را پیش از سررسید به فرد دیگری منتقل کرد. این قرارداد با نام قرارداد سلف موازی استاندارد شناخته می‌شود.

تعریف قرارداد سلف موازی استاندارد

گفتیم که این قرارداد در راستای رفع محدودیت‌های قرارداد سلف طراحی شده است. این دو قرارداد مشابه یکدیگر هستند و تنها یک تفاوت دارند. در قرارداد سلف موازی استاندارد دارنده اوراق (خریدار) می‌تواند قرارداد را پیش از سررسید به شخص دیگری واگذار کند. یعنی می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را به یک فرد دیگر بفروشد.

برعکسِ اوراق سلف که بازار ثانویه‌ای ندارند، اوراق سلف موازی را می‌توان در بازارهای ثانویه معامله کرد. از دیگر مزایای این اوراق می‌توان به قابلیت نقدشوندگی اشاره کرد. وجود بازارگردان‌ها این امکان را فراهم می‌کند که بتوان این اوراق را به وجه نقد تبدیل کرد. مزیت دیگر نیز معافیت مالیاتی است. این معافیت بر طبق قانون بازار اوراق بهادار تعیین و مشخص شده است.

اما نوسانات قیمتی می‌تواند برای دارندگان این اوراق ریسک‌آفرین باشد. برای پوشش این ریسک دو ابزار اختیار خرید تبعی و اختیار فروش تبعی طراحی شده است.

اختیار خرید تبعی

همزمان با انعقاد قرارداد سلف استاندارد، اختیار خرید تبعی از خریدار به عرضه‌کننده اعطا می‌شود. بر طبق چنین اختیاری، عرضه‌کننده (فروشنده/ شرکت تولیدی) می‌تواند مقدار معینی از دارایی پایه را به قیمت اعمال و در زمان سررسید خریداری کند. قیمت اعمال همان مبلغی است که در قرارداد اختیار معامله برای دادوستد دارایی پایه به ثبت رسیده است.

اختیار فروش تبعی

اختیار فروش نیز امکانی است که با انعقاد قرارداد سلف استاندارد از سوی عرضه‌کننده به خریدار داده می‌شود. بر این اساس خریدار، مختار است که میزان معینی از دارایی پایه را با قیمت اعمال در تاریخ سررسید به فروش برساند.

مزایای قرارداد سلف موازی استاندارد برای خریدار

سود تضمین‌شده‌ای که در بازه زمانی مشخصی به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد یکی از بزرگ‌ترین مزایای چنین قراردادهایی است. اما مراد از سود تضمین‌شده چیست؟ فرض کنید شما به عنوان خریدار، اوراق سلف موازی استاندار را در دست دارید. در این صورت شما دارای اختیار فروش تبعی هستید. حال در نظر بگیرید که در زمان سررسید قرارداد، قیمت کالا کمتر از قیمت توافقی در اختیار فروش باشد. در چنین شرایطی شما می‌توانید از حق اختیار خود استفاده کنید. یعنی عرضه‌کننده موظف است که کالا را با همان قیمت درج‌شده در اختیار فروش از شما خریداری کنید. این امر همان سود تضمینی است که در بالا به آن اشاره شد.

از سوی دیگر اگر قیمت دارایی پایه به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کند، شما علاوه بر سود تضمینی،‌ از یک سود مازاد نیز بهره‌مند خواهید شد. اگر قیمت کالا در تاریخ سررسید از قیمت اعمال بسیار بیشتر باشد، می‌توانید از حق اختیار خود چشم‌پوشی کنید. به این ترتیب کالا را با قیمت بالاتر در بازار عادی خواهید فروخت و از این طریق سود خوبی نصیب شما خواهد شد.

مزایای قرارداد سلف موازی استاندارد برای عرضه‌کننده

هم‌زمان با انعقاد قرارداد سلف استاندارد، اختیار خرید تبعی از خریدار به عرضه‌کننده داده می‌شود. این امر به آن معناست که ناشر (عرضه‌کننده) می‌تواند در تاریخ سررسید، دارایی را با قیمت اعمال خریداری کند. اگر به هنگام سررسید قرارداد، قیمت کالا از قیمت توافق‌شده در اختیار خرید بیشتر باشد، عرضه‌کننده می‌تواند از اختیار خرید خود بهره ببرد. در این صورت سرمایه‌گذار (خریدار) موظف است طبق قرارداد، میزان کالای مشخص شده در قرارداد را با قیمت توافق‌شده به فروشنده بدهد. با وجود چنین اختیاری، عرضه‌کننده در برابر نوسانات قیمتی دارایی پایه و ریسک محتمل مصون خواهد ماند.

هم‌چنین در صورتی که قیمت روز دارایی پایه از قیمت مندرج در اختیار خرید کمتر باشد، ناشر می‌تواند از اختیار خرید خود استفاده نکند و کالا را در بازار آزاد با قیمتی پایین‌تر خریداری کند.

چه کسانی از اوراق سلف استفاده می‌کنند؟

در آغاز گفتیم که چنین قراردادهایی یکی از شیوه‌های تامین مالی به حساب می‌آیند. در حقیقت شرکت‌ها و واحدهای تولیدی به هنگام مواجهه با کسری منابع به قرارداد سلف روی می‌آورند. با این تفاسیر تولیدکنندگان، عرضه‌کننده‌های این اوراق هستند.

در سمت دیگر قضیه خریداران قرار دارند. خریداران همان سرمایه‌گذارانی هستند که از منابع مالی مازاد بهره‌مند هستند. خریداران می‌توانند شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی باشند. در هر حال آن‌ها در پی کسب سود خود هستند. خرید این اوراق از طریق پنل کارگزاری مقدور است.

ریسک نقد‌شوندگی

از آن‌جا که اکثر مردم از اوراق سلف استفاده نمی‌کنند، ممکن است این گمان پیش آید که این اوراق نقدشوندگی پایینی دارند. اما این‌گونه نیست. وجود بازارگردان در بازار این اوراق دلیلی بر نقدشوندگی آن است. هنگامی که قصد فروش دارید ولی مشتری وجود ندارد،‌ بازارگردان اقدام به خرید اوراق شما می‌کند. پس عملا مسئله عدم نقدشوندگی منتفی است.

نمادهایی که امکان معامله‌ آن‌ها در بازار سلف موازی استاندارد وجود دارد در سایت مدیریت فناوری بورس تهران قابل مشاهده هستند. با وارد کردن عبارت سلف در بخش جستجوی نمادها هم می‌توانید به این اوراق دسترسی پیدا کنید. خواهید دید که نمادهای اوراق سلف با ترکیبی از حروف ع و س به همراه نام شرکت (یا کالای پایه) مشخص می‌شوند.

تا این‌جا در مورد دلیل طراحی قرارداد سلف موازی استاندارد صحبت کردیم و از مزایای آن آگاه شدیم. اکنون زمان آن رسیده است تا در مورد ماهیت کالاهای قابل معامله در قالب این قرارداد صحبت کنیم. در نهایت نحوه انتشار اوراق سلف را نیز بررسی خواهیم کرد.

ویژگی دارایی‌های قرارداد سلف موازی استاندارد

نخستین ویژگی دارایی‌های قرارداد سلف موازی استاندارد این است که امکان انتقال فیزیکی کالا باید وجود داشته باشد. مثلا شمش فولاد، سنگ آهن و نفت از جمله مواردی هستند که امکان تحویل فیزیکی آن‌ها به خریدار در زمان سررسید وجود دارد.

از سوی دیگر کالاهای مورد معامله نباید محدودیت قانونی و یا قیمتی داشته باشند. محدودیت قیمتی به این معناست که دارایی پایه نباید از طریق دولت قیمت‌گذاری شده باشد، بلکه قیمت آن باید از طریق معاملات بازار مشخص شود.

مراحل انتشار اوراق سلف موازی استاندارد

چنانچه شرکتی تمایل داشته باشد که یکی از دارایی‌های پایه خود را قرارداد سلف چیست؟ به منظور تامین مالی و در قالب قرارداد سلف استاندارد به فروش برساند،‌ باید در وهله اول به یک نهاد مالی مراجعه کند. این نهاد به منزله مشاور پذیرش است. در این مرحله اموری از جمله عقد قرارداد و تهیه امیدنامه انجام می‌شود. هم‌چنین باید صحبت‌هایی با متعهدان پذیره‌نویسی، بازارگردان و سایر طرف‌های مربوطه صورت گیرد. دقت کنید که نهاد مالی مذکور، از مجوزهای لازم برای پیگیری امور برخوردار باشد.

پس از طی این مرحله و در گام بعدی نیازی نیست شما کاری انجام دهید. مشاور پذیرش به نمایندگی از جانب شما به بورس کالا مراجعه می‌کند و مدارک و مستندات لازم جهت بررسی به این مرجع تسلیم می‌شود.

در مرحله بعدی مشاور پذیرش وظیفه تودیع تضمین‌های قابل‌قبول شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را بر عهده دارد. هم‌چنین تسویه وجوه نیز از دیگر وظایف مشاور پذیرش است.

در انتها اگر مشکلی در روند کار پیش نیامده باشد، مشاور پذیرش به بورس کالا مراجعه می‌کند. وی این اقدام را به منظور انتشار اوراق سلف موازی انجام می‌دهد.

اوراق سلف موازی چیست؟ مزایای تامین مالی از این روش چیست؟

طرح اوراق سلف موازی استاندارد این روزها به یک بحث داغ تبدیل شده است؛ طرحی که در راستای تامین منابع مالی مورد نیاز دولت، جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه و البته کاهش تورم ارائه شده است و اگر همه چیز خوب پیش برود، هم به نفع دولت خواهد بود و هم سود مناسبی نصیب سرمایه‌گذاران خواهد کرد. در این مطلب، اوراق سلف موازی را به شما معرفی می‌کنیم و جزئیاتی را درباره طرح دولت بررسی خواهیم کرد.

منظور از اوراق سلف موازی چیست؟

قراردادهای سلف یکی از قراردادهای پرکاربرد محسوب می‌شوند که هم در بازارهای سنتی و هم در بازارهای مدرن کاربرد دارند. در قرارداد سلف، یک کالا یا دارایی به عنوان پایه در نظر گرفته می‌شود. برای مثال در طرح جدید دولت، نفت به عنوان پایه قرارداد در نظر گرفته شده است. خریدار، تمامی بها را در ابتدا می‌پردازد و در موعد سررسید، کالا را دریافت می‌کند. موعد سررسید معمولا بین یک تا دو سال است و بنابراین این اوراق، به عنوان ابزار تامین مالی کوتاه‌مدت شناخته می‌شوند.

در این روش، فروشنده قبل از تولید محصول، تمامی بهای آن را دریافت می‌کند. این مسئله از دو جهت به نفع فروشندگان است: نخست این که نیازی نیست نگران پیدا کردن خریدار برای محصول خود باشند و دوم، منابع مالی مورد نیازشان تامین می‌شود. اوراق سلف موازی، محدودیت‌ها و دشواری‌های وام‌های بانکی و اوراق دیگر را ندارند و به همین دلیل، توانسته‌اند تا حدود زیادی توجه فعالان عرصه اقتصاد را به خود جلب کنند.

سود اوراق سلف موازی چگونه پرداخت می‌شود؟

همان طور که اشاره کردیم، اوراق سلف موازی سررسید یک تا دو ساله دارند. در این مدت به دارندگان اوراق سودی پرداخت نمی‌شود و اصل پول به همراه سود آن در پایان دوره به صورت یک جا پرداخت خواهد شد. این اوراق حداقل سود تضمین‌شده دارند. یعنی بدون توجه به رشد یا سقوط قیمت کالای پایه، درصد مشخصی از سود به دارندگان پرداخت می‌شود. با رشد قیمت دارایی پایه، این سود نیز تا سقف مشخصی امکان رشد خواهد داشت.

خریداران می‌توانند تا پایان دوره، اوراق را نزد خود نگه دارند یا هر زمان که خواستند آن را در بورس به فروش برسانند. این ویژگی قابلیت نقدشوندگی اوراق سلف موازی را بالا می‌برد و ریسک آن را کمتر می‌کند.

مزایای تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد

اوراق سلف موازی مزایای متعددی دارند که به برخی از آن‌ها اشاره کردیم. موارد زیر را می‌توان به عنوان مزایای این اوراق مطرح کرد:

• در این گونه اوراق، کشف قیمت به صورت لحظه‌ای و بر اساس خرید و فروش‌ها انجام می‌شود و بنابراین شفافیت بیشتری دارد.
• این قرارداد ریسک پایینی دارد، زیرا یک درصد سود تضمینی برای آن‌ در نظر گرفته شده است.
• قید موازی در این نوع اوراق، به معنای امکان فروش آن‌ها در بازار ثانویه است. خریداری که قبل از موعد سررسید بخواهد پول خود را نقد کند، می‌تواند تغییر وضعیت دهد و اوراق را با قیمت مناسب به فروش برساند.
• قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و این مسئله موجب می‌شود مردم رغبت بیشتری به سرمایه‌گذاری در آن نشان دهند.

اوراق سلف موازی دولتی چه ویژگی‌هایی دارد؟

احتمالا خبرهای مربوط به اوراق سلف موازی استاندارد دولتی را شنیده‌اید. طرحی که با وعده گشایش اقتصادی ارائه شده و در همین مدت کوتاه، موافقان و مخالفان سرسختی پیدا کرده است. دارایی پایه این اوراق، نفت است. در حقیقت دولت نفت را به مردم پیش‌فروش می‌کند.

در حال حاضر، قیمت نفت سنگین ایران در حدود ۴۴ دلار و نرخ ارز نیز در سامانه سنا در حدود ۲۲ هزار تومان است. با توجه قرارداد سلف چیست؟ به این اعداد، فروش اوراق می‌تواند در طول یک سال آینده، مبلغی در حدود ۱۹۳ هزار میلیارد تومان نصیب دولت کند.

همان طور که گفتیم سررسید اوراق سلف موازی تا دو سال است و این یعنی دولت پیش‌بینی کرده است که تا دو سال آینده وضعیت درآمدهای ارزی تغییر می‌کند؛ این تغییر یا از طریق مذاکره و رفع تحریم‌ها امکان‌پذیر است یا از طریق ایجاد کانال‌های جدید فروش نفت. برای مثال ممکن است کشور چین مقدار بیشتری از نفت ایران را خریداری کند که در این صورت، گشایشی در زمینه درآمدهای ارزی پدید خواهد آمد.

در نتیجه این وضعیت، اوراق سلف قرارداد سلف چیست؟ موازی که بر پایه نفت عرضه شده بودند نیز سود خواهند کرد و این شرایط، هم به نفع دولت است و هم سرمایه‌گذاران. با عرضه این اوراق، دولت حجم عظیمی از نقدینگی موجود در جامعه را به خود جذب می‌کند و از آن در راستای تامین منابع مالی و اجرای طرح‌های توسعه مرتبط با حوزه نفت بهره می‌برد.

برای جذاب‌تر کردن سرمایه‌گذاری در این طرح، دولت ویژگی‌های مختلفی را در نظر گرفته است. مهمترین نکته این است که این اوراق بدون ضرر هستند. حتی با کمتر شدن قیمت نفت و دلار نیز یک درصد سود تضمین‌شده برای خریداران وجود خواهد داشت.

گفته می‌شود نرخ سود اوراق سلف موازی، معادل نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بانکی در نظر گرفته می‌شود. در این حالت، حتی اگر قیمت نفت افت کند، سرمایه‌گذار نه تنها ضرر نخواهد کرد بلکه در موعد سررسید سودی معادل سود سپرده‌های بانکی را نیز دریافت می‌کند. در صورت افزایش قیمت نیز، هم از رشد قیمت‌ها بهره‌مند می‌شود و هم سود بانکی را دریافت می‌کند. این مسئله به ویژه برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دو ساله دارند بسیار جذاب خواهد بود.
دارندگان اوراق که قبل از موعد سررسید و در بازار ثانویه قصد فروش داشته باشند، لازم است به این نکته توجه کنند که قیمت اوراق در بازار، به انتظار بستگی دارد. قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و اما قیمت آن‌ها به وضعیت بازار بستگی دارد. البته حتی در صورتی که خریداری نباشد، می‌توانید اوراق را به فروش برسانید؛ زیرا احتمالا یک بازارگردان برای این اوراق در نظر گرفته می‌شود.

این طرح مخالفانی نیز دارد. به ویژه برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند که فروش اوراق سلف موازی ممکن است پر خطر باشد. در صورتی که پیش‌بینی‌های دولت در زمینه رشد قیمت نفت و حل مشکلات ارزی به وقوع نپیوندد، تامین هزینه و تعهد به دولت بعدی تحمیل خواهد شد و در زمان سررسید اوراق، دولت جدید با چالش تامین حجم زیادی منابع مالی مواجه می‌شود. لازم به ذکر است که نرخ فروش نفت در زمان سررسید بر اساس قیمت دلار در همان تاریخ در سامانه سنا مشخص خواهد شد.

جمع‌بندی

تحریم‌ها و محدودیت فروش نفت، اقتصاد کشور را با مشکلات جدی مواجه کرده است و دولت همواره به دنبال راهکار جدیدی برای رفع این مشکلات است. اوراق سلف موازی استاندارد بر پایه نفت راهکار جدیدی است که با جمع‌آوری نقدینگی از مردم و تبدیل درآمد آتی به درآمد فعلی، سعی در تامین منابع مالی دولت و کنترل نقدینگی دارد. این اوراق با امید به بهبود وضعیت نفت و دلار در دو سال آینده منتشر می‌شوند، اما در هر صورت، برای سرمایه مردم، ریسکی در پی نخواهند داشت.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف قراردادی است که در آن عرضه‌کننده، بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و قرارداد سلف چیست؟ مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند.

به گزارش «نود اقتصادی»، هفته های گذشته خبرهایی مبنی بر عرضه اوراق سلف نفتی در رسانه های منتشر شد.

قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.

خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند که به این قرارداد نیز به اختصار سلف می‌گویند. اوراق سلف نوعی صکوک است و امنیت بیشتری نسبت به اوراق مشارکت دارد.

سلف نفتی بر اساس قرارداد سلف موازی استاندارد نفت بوده و در آن سود بین دوره پرداخت نمی ‌شود و مشابه حساب های بلندمدت بانکی است؛ با این تفاوت که قبل از سررسید امکان فروش آن وجود دارد. این در حالی است که نقدشوندگی آن برای سرمایه گذار از طریق فعالیت بازارگردانی لحاظ می ‌شود.

اوراق سلف از کجا آمد؟

صکوک یا اوراق سلف نخستین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط کشور بحرین منتشر شدند. مؤسسه پولی بحرین برای اولین بار در حوزه کشورهای خلیج فارس اقدام به انشار اسنادی دولتی به ارزش ۲۵ میلیون دلار امریکا و به شکل اوراق ۳ ماهه و با عنوان «صکوک سلم» و مطابق با قوانین اسلامی کرد که نرخ بازدهی ثابت ۹۵٫۳ درصدی داشتند و بر نرخ بهره مبتنی نبودند.

گواهی سلف چیست؟

گواهی سلف نفت نیز سندی مشتمل بر مجموع دارایی خریدار از قراردادهای سلف است، این گواهی در طول دوره معاملاتی مبنای انجام معاملات و پس از پایان آن دوره، مبنای تسویه نقدی یا تحویل فیزیکی قرارداد سلف خواهد بود.

البته خریدار سلف نفت می‌ تواند قبل از سررسید، بر اساس قرارداد سلف دیگری، مقدار معینی نفت خام به صورت کلی به خریدار جدید بفروشد و او را به نفت خام جهت دریافت نفت خام یا تسویه نقدی حواله دهد. به این قرارداد سلف موازی می‌گویند.

تفاوت اوراق سلف با دیگر اوراق

در اوراق سلف، بر خلاف اوراق مشارکت و سهام، خریدار در مالکیت و مدیریت بنگاه شریک نخواهد بود. از سوی دیگر امکان تعیین دامنهٔ سود این اوراق وجود دارد و از این نظر برای افراد ریسک‌گریز مناسب است. همچنین بر خلاف اوراق اجاره که درآمد ثابتی دارند، اوراق سلف میزان کف و حداکثر سود برای خریدار در نظر می‌گیرند که طبیعتاً باید سود بیشتری از اوراق اجاره داشته باشد اما ریسکش نیز بیشتر است.

قرارداد سلف نفتی

قراردادهای سلف نفتی روشی برای پیش‌فروش نفت هستند.شرکت‌های نفت از این روش برای تأمین مالی و به عنوان یک روش جذب سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.

خریدار این اوراق می‌تواند آن‌ها را واگذار کند که در این صورت هر انتقال یک سلف موازی مستقل محسوب می‌شود. همراه با اوراق سلف نفتی یک حواله هم تحویل خریدار می‌شود که نشان‌دهندهٔ تعهد شرکت ملی نفت در برابر فروش نفت به فرد است. با توجه به در نظر گرفتن کف سود در این اوراق، دارندهٔ اوراق می‌تواند در صورت متضرر شدن نفت را در زمان سررسید به شرکت ملی نفت بفروشد. این اوراق را شرکت ملی نفت در شبکه بازار سرمایه یا بانکی عرضه می‌کند که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌توانند نسبت به خرید آن‌ها اقدام کنند.

حق اختیار فروش

حق اختیار فروش، قرارداد اختیاری است که همراه با معامله سلف از سوی شرکت ملی نفت ایران به خریدار داده می‌شود و بر اساس آن، اختیار فروش مقدار معینی نفت خام به «قیمت اعمال» تعیین شده در قرارداد، در تاریخ سررسید به خریدار داده می‌شود.

این حق اختیار قابلیت خرید و فروش مستقل ندارد و منحصرا با اجازه شرکت ملی نفت ایران در قرار داد سلف موازی به خریدار جدید منتقل می‌شود.

حق اختیار خرید

حق اختیار خرید، قرارداد اختیاری است که همراه با معامله سلف از سوی خریدار به شرکت ملی نفت ایران داده می‌شود و بر اساس آن، اختیار خرید مقدار معینی نفت خام به «قیمت اعمال» تعیین شده در قرارداد در تاریخ سررسید به شرکت ملی نفت ایران داده می‌شود.