شاخص بورس(Index)

و در حال حاظر ۳۰ شرکت بزرگ بلوچیپ دولتی را در بورس اوراق بهادار نیویورک(NYSE) و نزدک(NASDAQ) قرار دارند را شامل می شود.

شاخص بورس(Index)

ویدیو فوق را با دقت مشاهده کنید تا با معنی شاخص و تاریخچه آن آشنا شوید

💎آموزشی تصویری	معرفی و تاریخچه شاخص یا index
📚گروه آموزشی	سرمایه گذاری و بورس
💰شماره جلسه	133
🎓مدرس	مهراد افشاری
🕔زمان	8:15
🔥قابل مشاهده	کانال آپارات
💸لینک مشاهده	کانال یوتیوب

شاخص یا index چیست؟

شاخص یک معیار یا یک ابزار آم اری برای محاسبه تغییرات در اقتصاد و بازار است.

شاخص در بازار های مالی جهانی، محاسبه ارزش مجموعه ای از دارایی ها برای سرمایه گذاری در بازارها شناخته می شود

هر شاخص روش محاسبه خاص خود را دارد که توسط فهرستی ارائه و محاسبه می شود، محاسبه شاخص ها به طور معمول بر اساس قیمت و حجم و ارزش دارایی ها صورت می گیرد.

تعداد زیادی از معامله گران و سرمایه گذاران از شاخص ها برای بررسی و پیشبینی روند بازار و مدیریت س بد سرمایه گذاری خود استفاده می کنند.

توجه داشته باشید که شاخص ها در تجارت، سرمایه گذاری و حتی مدیریت امری ثابت شده هستند.

شاخص بورس بیانگر ارزش قیمت گروهی از سهام ها است که این شاخص ها برای عملکرد بورس و اقتصاد کشور به کار گرفته می شوند

پس در واقع شاخص، بازار چندین سهام را ترکیب می کند و یک مقیاس کل برای اندازه گیری عملکرد بخشی از بازار است.

اگر بخواهیم تخصصی تر شاخص را در یک جمله خلاصه کنیم معیاری برای ردیابی تغییرات بازار در طول زمان است.

حتما برای شما تا به حال این سوال پیش آمده که مبدا پیدایش شاخص در بازار از کجاست ؟

جواب شما یک اسمی کاملا آشنا به نام چارلز داو، پدر تحلیل تکنیکال و غول اقتصاد است.

چارلز هنری داو در مزرعه ای در کانکتیکات در جنوبی ترین منطقه ایالت نیوانگلند آمریکا به دنیا آمد.

چارلز با وجود نداشتن آموزش های رسمی و با تحصیلات اندک مزرعه را ترک کرد.

او در بیست سالگی روزنامه نگاری ر ا آغاز کرد و در سال ۱۸۸۰ میلادی برای کسب موفقیت های بیشتر به نیویورک رفت تا گزارشگر یک سرویس خبری مالی شود

و بعد در ۱۸۸۲ بعد از آشنایی با دوست خود ادوارد جونز اولین کمپانی خودشان به نام ،وال استریت ژورنال را تاسیس کردند.

اولین نشریات آن ها نامه بعد از ظهر مشتریان نام داشت و در سال ۱۸۸۳ انتشار یافت که مقاله ای ۲ صفحه ای از خلاصه اخبار مالی روز بود

که در آن حرکات قیمت سهام ها را بررسی و تحلیل می کردند.

در روزگاری که گزارشگران و روزنامه نگاران برای بالا بردن ارزش سهام ها در مقاله های خود رشوه میگرفتند،

نشریات داو به دلیل تحلیل و بررسی بی طرف وعادلانه در کنار قابل فهم بودن مطالب، شهرت قابل توجهی بدست آورد.

سال بعد یعنی در سال ۱۸۸۴ اولین شاخص اقتصادی بازار یعنی شاخص سهام بورس با نام شاخص حمل و نقل داو جونز (DJT) که مخفف (Dow Jones Transportati on) است،

توسط چارلز داو و شریک خود ادوارد جونز ارائه شد.

شاخص حمل و نقل داو جونز، میانگین وزنی ۲۰ سهام حمل و نقل است که در آمریکا معامله می شود.

این شاخص در ابتدا شامل ۹ شرکت را آهن و ۲ شرکت دیگر بود که این موضوع نشان دهنده اهمیت و تسلط راه آهن در اواخر قرن ۱۹ میلادی ،

اوایل قرن ۲۰ در بخش حمل و نقل است.

این شاخص در حال حاظر علاوه بر راه آهن، شرکت های هواپیمایی، باربری، حمل و نقل دریایی و خدمات تحویل و تدارکات را شامل می شود.

در سال ۱۸۹۶ شاخص دیگری به نام میانگین صنعتی ((DJIA که مخفف (Dow Jones Industrial Average) توسط چارلز داو و شریک تجاری خود تشکیل شد

که دومین شاخص قدیمی بازار ه م شناخته می شود.

این شاخص به نام داو۳۰ (Dow 30) نیز شناخته می شود

و در حال حاظر ۳۰ شرکت بزرگ بلوچیپ دولتی را در بورس اوراق بهادار نیویورک(NYSE) و نزدک(NASDAQ) قرار دارند را شامل می شود.

شاخص های معروف دیگری با گذشت زمان شکل گرفتند که یکی از شاخص های مهم دیگر هم S&P500 که برگرفته از اسم Standard & Poor’s 500 است.

در سال ۱۸۶۰ هنری وارنم پور (Henry Varnum Poor) شرکتی را تاسیس کرد که به جمع آوری اطلاعات و تحلیل سوابق و داده های مالی شرکت ها می پرداخت.

در سال ۱۹۴۱ میلادی با ادغام ۲ شرکت به نام های شرکت انتشارات پور (Poor’s Publishing)

و شرکت آمار استاندارد (Standard Statistics) شرکتی به نام Standard & Poor’s به وجود آمد.

سالها بعد یعنی در سال ۱۹۵۷ میلادی اولین شاخصی که توانایی ردیابی یا کامپیوتر را داشت به نام S&P 500 معرفی شد.

در ابتدا تعداد سهم های این شاخص محدود و کم بود اما با گذشت زمان تعداد سهام های این شاخص به ۵۰۰ سهم افزایش پیدا کرد

تا این که بسیاری ا ز افراد فعال در بازار های مالی از این شاخص به عنوان مهمترین شاخص برای بررسی و سنجش عملکرد بازار یاد کنند.

از سهم های مهم این شاخص می توان به شرکت هایی مانند اپل(Apple)، مایکروسافت(Microsoft)، آمازون(Amazon) اشاره کرد.

بعد از وقوع حادثه ۲شنبه سیاه در اکتبر ۱۹۸۷ و شکل گیری بازار بورس اوراق بهادار نزدک، شاخص نزدک به وجود آمد

که در حال حاضر بیش از ۲۵۰۰ سهم در این شاخص قرار دارد این شاخص جزو شاخص های مهم بازار بورس و اوراق بهادار آمریکا نیز به شمار می آید.

از انواع شاخص های مهم دیگر هم می توان به شاخص هایی مانند :

شاخص بورس اوراق بهادر Nikkei بازار بورس ژاپن که در سال ۱۹۵۹ شکل گرفت، شاخص بورس اوراق بهادار بازار انگلیس FTSE در ۱۹۸۴

و همینطور شاخص بورس آلمان در ۱۹۸۷ نیز اشاره کرد.

یک جمله ی بسیار مهم از پیتر لینچ از سرمایه گذاران بزرگ و فعال در بازار مالی هست که می گوید:

“Know what you own, and know why you own it”

یعنی بدانید که صاحب چه چیزی هستید و همینطور دلیل مالکیت بر روی آن را هم بدانید.

پس توصیه می شود که قبل از شروع به هر کار ابتدا اطلاعات لازم در رابطه با آن موضوع را کسب کنید و دامنه علم خود را گسترش بدهید تا شناخت کلی،

در رابطه با آن موضوع را بدست بیاورید

شما می توانید از طریق راه های تلگرام و واتساپ با مشاورین فارکس حرفه ای در ارتباط بوده

و با دانلود نحوه ی افتتاح حساب ، در بروکر معتبر لایت فارکس، که یکی از بهترین بروکر ها است ، افتتاح حساب کرده و واریز و برداشت ریالی همراه با سیگنال های VIP روزانه را دریافت کنید.

شاخص بورس چیست و انواع آن کدام است؟

برای آنکه بتوانیم از وضعیت هر بازاری اطلاع جامع و کاملی داشته باشیم نیاز داریم تا واژگان تخصصی آن را بشناسیم. شاخص بورس یکی از واژه‌هایی است که کمتر کسی وجود دارد که آن را نشنیده باشد. شاخص بورس نماگری است که وضعیت روند بازار را بیان کرده و با قیاس هر روزه آن می‌توان شرایط بازار را ارزیابی کرد.

شاخص یا Index به معنی نماگر یا نشانه‌گر است و عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات یک یا چند متغیر را در بازه زمانی مشخص محاسبه کرد. شاخص بورس نیز عددی است که روند کلی بازار بورس از نظر رشد یا کاهش را نشان می‌دهد. این شاخص وضعیت کلی بازار بورس را نشان می‌دهد و به معنی رشد یا افت قیمت همه سهام موجود در بورس نیست. برای بررسی کلی بازار می‌توان از شاخص بورس استفاده کرد اما برای بررسی عملکرد یک سهم یا چند سهم باید وضعیت آن را جداگانه مورد نظر قرار داد. شاخص بورس با توجه به معاملات روزانه، تغییر می‌کند و عوامل متعددی بر مقدار آن اثرگذار است. به دلیل گستردگی عواملی که در بازار بورس وجود دارد از جمله قیمت، بازارها، حجم معاملات و … شاخص‌های مختلفی نیز تاکنون معرفی شده‌اند که به تعریف آن‌ها می‌پردازیم.

9 شاخص مهم بورس چیست؟

اگر خواهان فعالیت در بازار سرمایه هستیم باید با انواع شاخص‌های موجود در این بازار آشنایی داشته باشیم. به صورت کلی 9 شاخص هستند که سرمایه‌گذاران لازم است با آن آشنایی داشته باشند.

1. شاخص کل قیمت
2. شاخص قیمت شاخص بورس(Index) و بازده نقدی
3. شاخص کل هم‌وزن
4. شاخص قیمت هم‌وزن
5. شاخص صنعت و شاخص مالی
6. شاخص سهام آزاد شناور
7. شاخص بازار اول و بازار دوم
8. شاخص ۵۰ شرکت برتر
9. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

در ادامه به توضیح هر کدام از انواع شاخص بورس می‌پردازیم.

1- شاخص کل قیمت (TEPIX)

شاخص کل قیمت یا Tehran Exchange Price Index شاخص قیمتی است که سطح عمومی قیمت‌ها را نشان می‌دهد. نکته‌ای که در خصوص شاخص کل باید در نظر داشت آن است که افزایش یا کاهش عدد شاخص کل به معنای سود یا زیان تمام شرکت‌های فعال در بازار سرمایه نیست چرا که این شاخص بیانگر میانگین بازدهی کل شرکت‌ها است و ممکن است در این میان شرکتی سود و شرکتی دیگر ضرر کرده باشد. در منظر عموم، افزایش عدد شاخص یک معیار مثبت برای رشد کلی بازار به حساب می‌آید. وضعیت شرکت‌های بزرگ فعال در بورس اثر بسیاری بر روی شاخص کل داشته و می‌تواند آن را تحت تاثیر مستقیم خود قرار دهد.

شاخص قیمت بورس تهران، تغییرات روز بورس تهران را نسبت به مبدأ سال 1369 نشان می‌دهد.

2- شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

شاخص قیمت و بازده نقدی همان شاخص کل بورس است که حتما نام آن را شنیده‌اید. این معیار همان عددی است که به عنوان شاخص کل بورس در همه جا از آن صحبت می‌شود. در شاخص قیمت علاوه بر قیمت سهام شرکت‌های بورسی، سود نقدی شرکت‌ها نیز در معادله شاخص محاسبه شده و بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام شرکت‌ها و بازدهی آن‌ها است. تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل در آن است که در شاخص قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها در عدد شاخص محاسبه نمی‌شود. به عبارتی شاخص قیمت شامل قیمت سهام شرکت‌های بورس، و شاخص کل شامل سود به همراه قیمت سهام شرکت‌های بورسی است. شباهت شاخص قیمت و شاخص کل قیمت نیز در آن است که شرکت‌های بزرگ به صورت مستقیم بر وضعیت شاخص تاثیر داشته و آن را کنترل می‌کنند.

نمودار زیر شاخص کل قیمت بورس را در 5 سال اخیر نشان می‌دهد.

3- شاخص کل هم‌وزن

همانطور که بیان شد وضعیت شرکت‌های بزرگ شاخص کل را تحت تاثیر مستقیم خود قرار داده و سبب می‌شود فعالان بازار آن را معیار مناسبی برای تعیین عملکرد بازار ندانند. در محاسبه شاخص هم وزن از تعداد سهام شرکت‌ها استفاده نمی‌شود. به همین منظور شاخص هم‌وزن معیار مناسب‌تری برای تعیین عملکرد تمامی شرکت‌های حاضر در بورس می‌دهد. در شاخص کل هم‌وزن نوسان شرکت‌های کوچک درست به اندازه نوسان شرکت‌های بزرگ بررسی شده و بیان می‌شود. برای نمونه هنگامی که شاخص کل بورس مثبت باشد، اما شاخص هم وزن منفی باشد و کاهش یافته باشد بدین معنی است که تنها چند شرکت بزرگ در بازار با افزایش قیمت همراه بودند و اغلب سهام بازار دارای قیمت منفی هستند.

شکل زیر نمودار شاخص کل هم‌وزن در 5 سال اخیر را نشان می‌دهد.

4- شاخص بازده نقدی (TEDIX)

همان طور که در بالا توضیح دادیم شاخص کل قیمت، نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهام در بازار بورس است. شاخص قیمت و بازده نقدی نیز نشان‌دهنده تغییرات قیمت و بازده نقدی سهام شرکت‌ها است. شاخص بازده نقدی تغییرات میانگین بازده ناشی از پرداخت سود شرکت‌ها را نشان می‌دهد. به همین ترتیب در صورتی که شاخص بازده نقدی صعودی باشد، شرکت‌ها میانگین سود بیشتری را به صورت نقد میان سهامداران تقسیم می‌کنند.

5- شاخص صنعت و شاخص مالی

شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار بسته به نوع فعالیت در دو دسته صنعت یا مالی قرار می‌گیرند. شرکت‌هایی تولیدی و تأمین سرمایه در شاخص مالی و شرکت‌های خدماتی نیز در شاخص صنعت خود ارزیابی می‌شوند. ساز‌وکار شاخص صنعت و شاخص مالی همچون شاخص کل قیمت بوده و اثر شرکت‌های بزرگ بر روی شاخص اثر مستقیم دارد. شاخص مالی یا Financial Index، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی و شاخص صنعت یا Industrial Index میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت را نشان می‌دهد.

6- شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

به مقدار سهام شرکت‌ها که افراد حقیقی می‌توانند در بازار خرید و فروش کنند، سهم شناور آزاد گفته می‌شود. مابقی سهام شرکت که به طور عمده میزان زیادی است در اختیار افراد حقوقی که سهامداران عمده شرکت هستند، قرار دارد. با توجه به این تعریف، شاخص سهام آزاد شناور میانگین تغییرات میزان سهام شناور آزاد که همان میزان سهام در اختیار سهامداران حقیقی است را نشان می‌دهد. این شاخص بیانگر وضعیت سهام در حال معامله در بازار بوده و معیار مناسبی برای تحلیل نقدشوندگی سهام مورد توجه سرمایه‌گذاران است. در واقع سهام شناور آزاد آن دسته از سهامی هستند که در بازار خرید و فروش می‌شود.

7- شاخص بازار اول و بازار دوم

همان طور که در مطلب « انواع بازار بورس در ایران کدام است؟ » توضیح دادیم، بازار بورس دارای دو بازار اول و دوم است که بازار اول نیز دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است. میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها در بازار اول و دوم توسط شاخص بازار اول و دوم محاسبه می‌شود.

8- شاخص ۵۰ شرکت برتر

قدرت نقدشوندگی سهام و میزان تأثیرگذاری شرکت‌ها بر بازار دو عامل تأثیرگذار در انتخاب برترین شرکت‌های بورسی است. سازمان بورس هر سه ماه یک بار وضعیت شرکت‎‎‌های بورسی را ارزیابی کرده و به معرفی 50 شرکتی که بالاترین درجه نقدشوندگی را داشته‌ و بر بازار اثر گذاشته‌اند، می‌پردازد. شاخص 50 شرکت برتر میانگین وزنی این 50 شرکت را معرفی کرده و همچون شاخص کل قیمت محاسبه می‌شود. لازم به ذکر است در شاخص کل قیمت وضعیت بیش از 100 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار بیان می‌شود، اما این شاخص تنها به 50 شرکت برتر محدود می‌شود.

9- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ پذیرفته‌شده در بورس شاخصی است که از محاسبه میانگین وزنی ۳۰ شرکت بزرگ پذیرفته‌شده در بورس تهران بر اساس سهام شناور آزاد تعیین می‌شود. سازمان بورس در انتخاب 30 شرکت بزرگ فعال در بازار سرمایه به ارزش بازار و معیارهای نقدشوندگی شرکت‌ها توجه داشته و باید حداقل ۳ ماه از پذیرش و معامله آنها در بورس گذشته باشد. از جمله شرایط دیگری که سازمان بورس در شاخص بورس(Index) انتخاب 30 شرکت بزرگ مورد توجه دارد، آن است که درصد سهام شناور این شرکت‌ها کمتر از ۱۰ درصد نبوده و در ارزش ماهانه معاملات آن‌ها در شش ماه گذشته، بیش از ۲۵ درصد میانگین ارزش ماهانه معاملات ۱۰۰ شرکت بزرگ در همان دوره باشد. در تعیین این شاخص باید توجه داشت وزن هر شرکت براساس ضریب سرمایه، به ۱۵ درصد ارزش بازار شرکت باز می‌گردد.

کلام آخر

یکی از مواردی که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای مورد توجه قرار می‌دهند، تقسیم سرمایه خود در سبد سهامی شرکت‌های مختلف است و با شناخت انواع شاخص، دلیل این امر را بیشتر می‌دانیم. همانطور که در بالاتر عرض شد، برخی شرکت‌ها تأثیر بسیاری در تغییرات شاخص کل داشته و هرگونه تغییری در وضعیت آن‌ها می‌تواند در روند کلی بازار اثرگذار باشد. این موضوع در حالی است که شرکت‌های کوچک این میزان اثرگذاری را نداشته اما می‌توانند به تناوب شرایط، سود خوبی را عاید سرمایه‌گذاران خود کنند. اینکه بتوان با توجه به وضعیت شرکت‌های برتر و بزرگ، و شرکت‌هایی که شرایط سوددهی خوبی دارند بهترین انتخاب‌ها را داشت به معنای داشتن یک سرمایه‌گذاری امن و حرفه‌ای است.

پیش بینی شاخص بورس اوراق بهادار تهران با ترکیب روشهای آنالیز مولفه های اصلی، رگرسیون بردارپشتیبان و حرکت تجمعی ذرات

پیش­بینی نوسان‌های آینده شاخص سهام می­تواند اطلاعاتی در مورد روند آینده بازار سرمایه فراهم نماید. در این پژوهش، به منظور افزایش دقت پیش­بینی شاخص بورس اوراق بهادار تهران، ترکیبی از روش­های آماری و هوش مصنوعی به کار رفته است. مدل اصلی پیش­بینی در این پژوهش، رگرسیون بردار پشتیبان بهینه شده به وسیله الگوریتم حرکت تجمعی ذرات می­باشد. در برازش مدل رگرسیون بردار پشتیبان، سه پارامتر توضیحی وجود دارد که باید ترکیبی از این سه پارامتر توسط کاربر و به صورت آزمایش و خطا انتخاب شود تا دقت مدل را به بیشترین حد خود برساند. با توجه به زمان­بر بودن و کارایی پایین انتخاب پارامتر توسط کاربر، برای انتخاب ترکیب بهینه پارامترهای مدل رگرسیون بردار پشتیبان، از روش بهینه­سازی حرکت تجمعی ذرات استفاده شده است که الگوریتمی قوی در حوزه بهینه­سازی می­باشد. با توجه به حجم زیاد داده­های ورودی به مدل برای کاهش زمان یادگیری و افزایش دقت پیش­بینی، با استفاده از روش آنالیز مولفه­های اصلی،
پیش­پردازش روی متغیرهای ورودی صورت گرفته و به مولفه­های اصلی تبدبل شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که پیش­پردازش روی دادها، خطای پیش­بینی مدل را به طور قابل ملاحظه­ای کاهش داده است.

کلیدواژه‌ها

• شاخص بورس
• آنالیز مولفه های اصلی
• رگرسیون بردار پشتیبان
• بهینه سازی حرکت تجمعی ذرات
• پیش بینی

عنوان مقاله [English]

The Index Prediction of Tehran Stock Exchange by Combining the Principal Components Analysis, Support Vector Regression and Particle Swarm Optimization

نویسندگان [English]

• Reza Raee 1
• Ali Nikahd 2
• Mostafa Habibi 3

The prediction of future fluctuations in stock index can provide information about the future trend in the capital market. In order to increase the accuracy of the prediction شاخص بورس(Index) of stock exchange index, this study used a combination of statistical methods and artificial intelligence. In this study, a hybrid stock index prediction model by utilizing principal component analysis (PCA), support vector regression (SVR) and particle swarm optimization (PSO) is proposed. In the proposed model, first, the PCA is used to deal with the nonlinearity property of the stock index data. The proposed model utilizes PCA to extract features from the observed stock index data. The features which can be used to represent underlying/hidden information of the data are then served as the inputs of SVR to build the stock index prediction model. Finally, PSO is applied to optimize the parameters of the SVR prediction model since the parameters of SVR must be carefully selected in establishing an effective and efficient SVR model. The findings show that preprocessing the data can decrease the prediction error of the model significantly.

کلیدواژه‌ها [English]

• Stock Index
• Principal Component Analysis
• Support Vector Regression
• Particle Swarm Optimization
• Prediction

مراجع

- بروکز کریس، 1389، اقتصاد سنجی مالی و تجزیه و تحلیل داده‌ها در علوم انسانی، ترجمه بدری احمد و عبدالباقی عبدالمجید، جلد1، موسسه عملی فرهنگی نص، چاپ اول.

- جانسون، ریچارد. 1378، تحلیل آماری چند متغیری کاربردی، ترجمه نیرومند، حسینعلی. دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ سوم.

- کیانی، محمد فریدون. میرعرب شاهی، رامین. حسین خانی، ابراهیم. 1387،تعیین میزان دقت دسته­بندی کننده ماشین بردارپشتیبان در ارزیابی اعتباری بانکی، دومین همایش ملی مهندسی برق کامپیوتر و فناوری اطلاعات، صص 200-208.

- نوری، روح‌اله. خاکپور، امیر. دهقانی، مجید. فرخ‌نیا، اشکان. 1389، پیش‌بینی ماهانه جریان آب با استفاده از ماشین بردار‌پشتیبان بر مبنای آنالیز مولفه اصلی، فصلنامه علمی و پژوهشی آب و فاضلاب، دوره22، شماره1، صص 118-123

- Chi-Jie, Lu. (2013). Hybridizing nonlinear independent component analysis and support vector regression with particle swarm optimization for stock index forecasting, Neural Applied & Soft computing, volume 40, pp. 164-178.

- Gunn, steve .(1998). Support Vector Machines for Classification and Regression, university of SOUTHAMPTON, chapter 2, pp. 5-16.

- Kenndy, J. Eberhart, R.C.(1995). Particle Swarm Optimization. In Proceedings of the IEE International Conference on Neural Networks IV.

- Li. Xia, He. Kaijjian.(2014). Forecasting Crude Oil Price With Multiscale Denoising Ensemble Model, Mathematic Problems in Engineering, pp.1-19

- Pei. Chann Chang, Jhen. Wu, Jyun. Lin.(2015), A Takagi-Sugeno fuzzy model combined with a support vector regression for stock trading forecasting, Applied Soft Computing, volume 38, pp. 831-842.

- Sanches, D. (2003). Advanced Support Vector Machines and Kernel methods, Neurocomputing, volume 55, pp. 5-20.

شاخص کل هم وزن بورس چیست؟

امروز در این مطلب از پارسیان بورس قصد داریم ببینیم شاخص کل هم وزن بورس چیست؟ یکی از مواردی که درروند مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مطلوب جهت خرید، به آن برمیخوریم، شاخص‌های ارزیابی بازار سهام است. در هر فعالیتی که توسط انسان صورت می‌گیرد، نتایج قبلی و معیارهای ارزیابی پیشین می‌تواند به اون کمک کند تا در فرآیندهای بعدی باتجربه بهتری پیش رود. فعالیت در بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نیست. شاخص‌های ارزیابی در بازار سهام می‌تواند در ارتباط با اندازه‌گیری برخی پارامترها و ارزیابی آن‌ها کمک شایانی کند.در مطلب حاضر، قصد داریم به شاخص‌های ارزیابی بازار سهام با تأکید ویژه‌بر شاخص کل هم وزن بورس بپردازیم. در حالت کلی، سهامدار از طریق قیمت سهام، وضعیت صورت‌های مالی و میزان بازدهی صنعت، اقدام به خرید و فروش سهم می‌کند. هر یک از این موارد دارای معیارهایی هستند که در این تصمیم‌گیری به وی کمک خواهند کرد.

شاخص‌ها

قیمت به مثابه مهم‌ترین ویژگی ظاهری یک سهم دیده می‌شود و شاخص‌های قیمتی و بررسی آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در بازار بورس شاخص‌های زیادی توسط فعالان استفاده می‌شود و کاربرد دارند. این شاخص‌ها در تحلیل‌های بازار از گذشته تا آینده و پیش‌بینی روندها به کمک ابزارهای نموداری استفاده می‌شوند. هر شاخص متغیر خاص مورد تعریف خود را شامل می‌شود و نمی‌توان نتایج حاصل از شاخص‌ها را نسبت به هم مقایسه کرد بلکه باید هر شاخص را نسبت به خودش و در بازه زمانی بررسی و تحلیل کرد. ازجمله شاخص‌های مهمی که فعالان بازار با آن آشنا هستند می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
شاخص صنعت و شاخص مالی
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
شاخص بازار اول و بازار دوم
شاخص ۵۰ شرکت برتر
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص کل هم وزن، زیرمجموعه‌ای از شاخص کل است. درواقع شاخص کل هم وزن از دل شاخص کل قیمت بدست آمده است. در ادامه به توضیح شاخص کل، چرایی بوجود آمدن شاخص کل هم وزن و تفاوت این دو می‌پردازیم.

شاخص کل چیست؟

شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) که به اختصار آن را شاخص کل می‌نامند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. این تغییرات نسبت به تاریخ مبدأ که در سال ۱۳۶۹ است، بیان می‌شود. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب می‌شود. این شاخص، همان شاخصی است که در خبرها و گزارش‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود و نمادی از رشد یا افت بازار عنوان می‌شود. هرچند که تعبیر درستی نیست و در ادامه این مطلب، مفصل دلیل آن را شرح می‌دهیم. شاخص کل با فرمول ذیل، محاسبه می‌شود:

مقدار شاخص کل

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصل‌ضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت موردنظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید. این شاخص فقط تغییرات قیمت سهام در سطح بازار را نشان می‌دهد و فاقد معیاری دیگر نظیر سود نقدی است. وقتی می‌گوییم شاخص کل ۱۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۱۰ درصد نسبت به سال پایه (۱۳۶۹) رشد یافته است. نکته‌ی دیگر آن است که این شاخص تمام شرکت‌ها را در نظر می‌گیرد و اگر سهامی متوقف باشد، قیمت آخرین معامله منظور می‌شود. اگر شما سهام تمامی شرکت‌های بازار را متناسب شاخص بورس(Index) با وزن سرمایه‌ای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید تغییر شاخص کل دقیقاً میزان سود و ضرر شمارا نشان می‌دهد.

همچنین بخوانید:

حرکت شارپی در بورس چیست و چه تاثیری بر خرید و فروش سهام می‌گذارد؟

برای مثال اگر شاخص کل نسبت به اول سال از ۱۰۰۰۰ واحد به ۱۵۰۰۰ واحد رسیده باشد میانگین بازدهی سود و قیمت سهام‌ها رشد ۵۰ درصد داشته است و این به این مفهوم نیست که همه‌ی شرکت‌های موجود در محاسبات شاخص، ۵۰ درصد سود داشته‌اند بلکه ممکن است شرکتی ۱۰۰۰ درصد سود داشته و شرکتی هم ۵۰۰ درصد ضرر داشته این شاخص میانگین قیمت و سود تمام شرکت‌های بورسی را نشان می‌دهد.

شاخص کل

به طور کلی، شاخص کل قیمت، میانگین تمام بازار است. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تأثیر نداشته باشد. شایان‌ذکر است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود. مهم‌ترین نکته در این شاخص، وزن شرکت‌ها می‌باشد. همان‌طور که در فرمول شاخص می‌بینیم ارزش جاری سهام که شامل تعداد سهام و قیمت آن است در شاخص کل دخیل است. بنابراین هرچه شرکت تعداد سهام بیشتری داشته باشد، تغییرات قیمت آن بر شاخص کل بیشتر است. شاخص بورس، شاخصی کلی، ساده و در دسترس است و اطلاعاتی راجع به کلیت تغییرات قیمت بازار به ما می‌دهد.

شاخص کل هم وزن بورس چیست؟

پس از مشکلاتی که در ارزیابی شاخص کل پیش آمد، نیاز به شاخصی دقیق‌تر باقابلیت انعطاف بیشتر حس شد. گاهی نیاز بود که صرفاً تغییرات شاخص قیمت بررسی شود و وزن سهم‌ها در آن دخیل نباشد، که شاخص کل فاقد این ویژگی بود. معاملات کد به کد و هدف‌دار روی سهم‌های بزرگ در جهت مثبت کردن مصنوعی بازار از دیگر عواملی بود که نیاز به شاخص هم وزن را افزایش داد. پس از کش و قوس‌های فراوان، شاخص هم وزن از تاریخ ۵ اسفند ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفت.

در این شاخص کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس با وزنی برابر در محاسبات لحاظ می‌کنند، لذا اثر معاملات کد به کد و هدف‌دار، بر این شاخص بورس(Index) شاخص خنثی شد. افزایش قیمتی هر سهمی در این شاخص به یک‌میزان است. شاخص‌های هم وزن با افزایش سرمایه تعدیل نمی‌شوند و تنها با اضافه شدن یا حذف شرکت و تقسیم سود نقدی تعدیل می‌شوند.

تفاوت بین شاخص ارزشی و شاخص کل هم وزن

پیشتر ذکر شد که تفاوت عمده این دوشاخص در وزن شرکت‌های محاسبه شده در شاخص است که شاخص کل تمایز میان سهام‌های بزرگ و کوچک قائل می‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکت‌ها در نظر می‌گیرد. از دید فعالان بازار سرمایه، شاخص کل هم وزن دید شفاف‌تری نسبت به روند بازار می‌دهد و امتیاز بیشتر سهم‌های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل، را از آنان می‌گیرد. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار کاهش‌یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار رشد کرده است. درواقع، شاخص‌کل معیاری برای رشد بازار نیست.

گاهی شاهد آن هستیم که خیلی از سهم‌ها افت‌های زیادی داشتند ولی شاخص کل صعودی بوده؛ یعنی سرمایه سهامداران از بین رفته ولی شاخص به سقف می‌رسد. ولی شاخص هم وزن، وزن برابری سهام را نشان می‌دهد؛ وقتی کلیت بازار منفی است شاخص هم وزن منفی و چنان چه کلیت بازار مثبت است شاخص هم وزن نیز مثبت خواهد شد، ولی شاخص کل نمی‌تواند نماینده عمومی قیمت‌ها باشد.

شاخص کل صعودی یا شاخص کل مثبت است

این موضوع بر محاسبه دقیق شاخص کل نیز اثر می‌گذارد. چراکه معاملات هدف‌دار کد به کد نیز در عدد شاخص لحاظ شده است. بنابراین اگر گفته شود: “شاخص کل صعودی است” یا “شاخص کل مثبت است”، الزاماً به معنی رشد همه شرکت‌های حاضر در بازار نیست. صحیح‌تر آن است که رشد بازار را با شاخص کل هم وزن بورس، بسنجیم. متأسفانه عدم دانش کافی در این زمینه، عده‌ای را به گمراهی می‌راند و باعث می‌شود تعبیر درستی از وضعیت بازار نداشته باشند.

مثبت یا منفی بودن شاخص

در شاخص کل ممکن است اکثر شرکت‌ها بازدهی منفی داشته باشند اما تنها مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث مثبت شدن شاخص کل بشود. در شاخص هم وزن، شاخص بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت‌ها نشان داده می‌شود نه بر اساس سرمایه بیشتر.با توجه به اینکه، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و اوراق بهادار تهران به اندازه‌ای است که به سادگی می‌تواند با نوسانات تحت تأثیر قرار گیرد، بنابراین استفاده از شاخص کل به عنوان معیار ارزیابی چندان کمکی به شناخت روند نمی‌کند و صرفاً می‌توان شدت هیجانات بازار را لمس کرد.

نکته‌ی دیگر درباره شاخص هم وزن این است که در هر صنعت نیز به تناسب تعداد شرکت‌ها اثرگذار است نه بزرگی شرکت‌ها و تعداد سهام آن‌ها. نوسانات شاخص هم وزن به واسطه ویژگی‌های فوق، کم است. بنابراین ریسک این شاخص نسبت به شاخص کل کمتر است. کاربرد دیگر شاخص‌های هم وزن غیر از افزایش قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاران، در صندوق‌های شاخصی است که باعث کاهش ریسک، سادگی و شفافیت می‌شود.

با این تفاسیر، ذکر تفاوت‌ها و مزایا و معایب، کدام شاخص مفیدتر است؟

واضح است که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به دست می‌دهد که در آن نقش شرکت‌های بزرگ، پررنگ‌تر است. درواقع اگر برای سهامداری رشد سهم‌های بزرگ مهم باشد، شاخص کل می‌تواند به اون نشان دهد که شرایط به چه صورت است. اما اگر می‌خواهیم جزئیات بیشتری بدست آوریم و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص بورس(Index) شاخص کل هم وزن را در نظر بگیریم.

شاخص هموزن چطور اندازه‌گیری می‌شود؟

علی صادقپور/ کارشناس بازار سرمایه در محاسبه تئوریک شاخص هم‌وزن همان‌طور که در فرمول زیر دیده می‌شود از تقسیم قیمت روز تک تک شرکت‌های بورسی بر قیمت پایه آنها و با در نظر گرفتن ضریب تعدیل مربوط به تجزیه یا تجمیع سهام استفاده می‌شود و مجموع اعداد به‌دست آمده بر تعداد کل شرکت‌ها تقسیم شده و در پایان عدد حاصله ضرب درعدد پایه شاخص می‌شود. در محاسبه این شاخص نیز اثر ورود و خروج شرکت ها، افزایش سرمایه و. تعدیل می‌شود.

در تشکیل سبدی بر اساس یک شاخص هم‌وزن ( Equal Weighted Index ) برای مثال مانند صندوق 500 شرکت برتر بورس نیویورک به‌صورت هم‌وزن یا S&P 500 Equal Weight ETF منابع به‌صورت مساوی بین سهام شرکت‌های موجود در شاخص تقسیم شده و در پایان هر فصل (در موردشاخص و صندوق مذکور 4 ماه) تعدیل‌های لازم انجام می‌شود و با تغییر تاریخ و قیمت‌های پایه در شاخص، صندوق نیز اقدام به تعدیل سبد خود می‌کند؛ به این صورت که با فروش سهام شرکت‌هایی که بیشترین رشد را داشتند و خرید سهام شرکت‌هایی که دچار افت قیمت بوده‌اند یا کمتر رشد کردند مجددا سبد را به حالت هم‌وزن برمی‌گرداند؛ چرا که در غیر این صورت سبد تشکیل شده به مرور زمان و با توجه به تغییر قیمت‌های سهام، تبدیل به یک سبد کاملا وزنی خواهد شد از طرفی انجام این تعدیل‌ها در زمان کوتاه‌تر مثلا به‌صورت روزانه یا هفتگی، هر چند که با مفهوم هم‌وزن بودن مطابقت بیشتری دارد اما دارای محدودیت‌ها و هزینه‌های معاملاتی است. لازم به ذکر است که بر خلاف برخی تصورات خرید سهام تمام شرکت‌های موجود در شاخص به تعداد برابر به معنی تشکیل سبدی قیمت وزنی و نه یک سبد هم‌وزن است. نحوه دقیق محاسبه شاخص‌ها و شیوه و زمان مشخص اعمال تعدیل‌های مورد نیاز همواره با ابهاماتی برای سرمایه‌گذاران در بورس تهران همراه بوده شاخص بورس(Index) است این ابهام در مورد شاخص هم‌وزن بیشتر به نظر می‌رسد. همان‌طور که توضیح داده شد لازم است که تاریخ و قیمت‌های پایه در فرمول محاسبه شاخص هموزن و در نتیجه وزن سهام در صندوق‌های تشکیل شده بر مبنای آن به دلایل ذکر شده و در پایان مدت مشخصی که معمولا هر سه یا چهار ماه است تعدیل شود در غیر این صورت ماهیت سبد تشکیل شده از هم وزن بودن فاصله می‌گیرد و اگر این مدت بسیار کوتاه مثلاروزانه یا هفتگی در نظر گرفته شود امکان انجام تعدیل‌های لازم به دلیل محدودیت‌ها و هزینه‌های معاملاتی فراهم نخواهد بود، بنابراین یکی از الزامات تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخص محور شفاف بودن فرمول محاسبه شاخص‌هاست.

انتظار می‌رود که بازدهی صندوق­‌های تشکیل شده بر پایه این دو شاخص در آینده و در صورت وقوع نسبت به یکدیگر تفاوت داشته باشند. مساله‌ای که تا کنون نیز با توجه به روند حرکت هر یک از دو شاخص مشاهده شده است.