ابزارهای معاملاتی

روش معاملۀ سبد - توسعۀ گسترۀ ابزارهای معاملاتی

برای بسیاری از معامله گرانی که درگیر فعالیت تجاری در بازارهای مالی هستند دسترسی به تعداد زیادی از ابزارهای تجاری بسیار حائز اهمیت است. اگر یک معامله گر با یک سیستم تجاری ( مکانیکی یا بصری، بر مبنای شناسایی برخی تصاویر گرافیکی تکرار شوند) کار کرده باشد، ابزارهای بیشتری در دسترس هستند که هر چه تکرارشان بیشتر باشد فرصت های ورود به بازار افزایش پیدا می کنند.

فرصت های جدید برای معامله گران

در این مطلب قصد دارم بطور مختصر با شما دربارۀ روشی معروف به «روش قیمت دهی سبد» (PQM) صحبت کنم که این امکان را برای معامله گران فراهم می کند که گسترۀ ابزارهای معاملاتی را بطور قابل توجهی افزایش دهند و دارائی های معاملاتی کاملاً جدید دیگر و حتی سبد های دارائی هایی از فهرست ابزارهای معاملاتی موجود ایجاد کنند. این روش مفید که در بالا در موردش صحبت شد در آخرین نسخۀ پلتفرم معاملاتی-تحلیلی NetTradex دردسترس است.

بی نظیری روش

روش PQM یک روش ابتکاری برای تحلیل بازار ابزارهای معاملاتی است که با استفاده از آن می توانید از تنوع ابزارهای مالی موجود در پلت فرم، سبدهای تجاری ایجاد کنید و بهای یک سبد را نسبت به بهای سبد دیگر بسنجید و به این ترتیب یک ابزار ترکیبی شخصی (PCI) جدید و منحصر به فرد ایجاد نمایید. ایدئولوژی این روش بر اساس شناخت ارتباط B/Q در جفت ارزهای معاملاتی است که در بازار فارکس مورد توجه قرار می گیرند. دارائی B در این جفت ارزها که به دارائی پایه نیز مشهور است در برابر دارائی Q که به دارائی مظنه معروف است معامله می شود. به همین شکل این امکان وجود دارد که بتوان هم یک ابزار ترکیبی شخصی با ساختاری بسیار ساده ایجاد کرد که در آن هر سبد از یک دارائی تشکیل می شود و هم یک ابزار ترکیبی خیلی پیچیده ایجاد کرد که در آن هر سبد از تعداد زیادی دارائی تشکیل می شود. این برنامه این امکان را فراهم می آورد که به هر دارائی در ساختار کلی یک وزن ویژه تعلق گیرد. بهای تمام دارائی ها (اگر با یک ارز دیگر بیان شده باشند) بطور خودکار به دلار آمریکا محاسبه می گردد؛ به این ترتیب مقایسه هر دو سبد با یکدیگر به درستی صورت می گیرد. ایجاد نمودار بر اساس ابزار ترکیبی شخصی (PCI) ایجاد شده بیشتر از دو دقیقه به طول نمی انجامد.

مثالی از ابزار ترکیبی

همینک به ذکر مثالی از یک نحوۀ بکار گیری PCI (ابزار ترکیبی شخصی) برای انتخاب ابزارهای معاملاتی جدید می پردازیم. در فهرست ابزارهایی که در حال استفاده شدن هستند قراردادهای CFD روی شاخص های سهام میانگین صنعتی داوجونز ایالات متحده (DJI) و کشورهای اروپا یی نظیر انگلستان (GB 100) و فرانسه (FR 40) وجود دارند. ما می توانیم یک شاخص را مستقیماً معامله کنیم ضمن اینکه می توانیم نموداری بسازیم که بازتاب دهندۀ تغییرات بین شاخص ها باشد و نوسان مرتبط با تغییرات را معامله کنیم. در نمودار زیر ارتباط بین شاخص DJI را در برابر GB 100 و شاخص DJI را در برابر FR 40 به دست آورده ایم.
قیمت های همۀ شاخص ها برابر با 100,000 دلار آمریکا هستند.

از منظر تحلیل بنیادی هرچه اقتصاد یک کشور قوی تر باشد، شاخص سهام اش در مقایسه با کشوری که از اقتصاد ضعیف تری برخوردار است، بهتر و باثبات تر است.

این فرضیه توسط نمودارهایی که ایجاد می شوند، اثبات می شود. در نمودار مربوط شاخص میانگین صنعتی داوجونز ایالات متحده (DJI) در برابر شاخص های سهام اروپایی، روند صعودی مشاهده می شود که به ندرت متوقف می شود بلکه اصلاح حرکت های عمیقی بین 15 تا 20% در آن پدید می آید. از این تحلیل می توان به عنوان یک ایدۀ تجاری بهره برد؛ به این ترتیب می توان شاخص میانگین صنعتی داوجونز ایالات متحده (DJI) را خرید و همزمان شاخص های اروپا را فروخت و شاید بتواند میزان پوزیشن ها را در حرکت های اصلاحی قدرتمند افزایش داد.

تحلیل بنیادی را باید بوسیلۀ تحلیل تکنیکی قوی تر کرد. پلت فرم نت ترید ایکس (NetTradeX) نیز منبعی از تمامی ابزارهای مورد نیاز است. حرکت در هر دو نمودار بطور همزمان صورت می گیرد این امر باعث می شود که بتوان امتداد روند یا احتمال تشکیل حرکت اصلاحی را در بدو وقوع اش تشخیص داد. در هر دو نمودار در ابتدای سال 2013 الگوهای وارونه پدید آمدند که بسیار شبیه به الگو " سر و شانه" هستند و دربارۀ بسته شدن پوزیشن های خرید علامت می دهند.

به این ترتیب، اگر روش تحلیل بنیادی با روش تحلیل تکنیکی با هم ترکیب شوند درک بهتری از رفتار سبد معاملاتی و ارتباط های بین ترکیب های متنوع دارائی ها حاصل می شود. و اینجاست که "ابزارهای ترکیبی شخصی" (PCI) که در پلت فرم معاملاتی نت ترید ایکس (NetTradeX) توسعه داده شده اند تبدیل به ابزارهایی موثر برای افرادی می شوند که مشغول فعالیت های معاملاتی هستند.

طراحی ابزارهای معاملاتی نوین براساس نیازهای واقعی اقتصاد

بورس کالای ایران بستری برای طراحی ابزارهای معاملاتی نوین براساس نیازهای واقعی اقتصاد کشور است. رویکردها در طراحی این ابزارها هدایت صحیح سرمایه‌ها به بخش‌های تولیدی اقتصاد، ارتقای ساختارهای سنتی تجارت و مبادله کالا، متحول‌سازی شیوه‌های معاملاتی موجود، ارائه ابزارهای معاملاتی جدید و تجهیز بازارهای کالایی و مالی و ایجاد ارتباط منطقی و نظام‌مند میان دو بخش کالایی و مالی کشور است.

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، تامین مالی مشتریان، عملکردی است که بورس کالا با مدد گرفتن از آن می‌تواند شرایط و بستری را فراهم آورد تا تولید کنندگان با آرامش و امنیت خاطر بیشتری مواد اولیه خود را تامین کرده و به دنبال راهکارهایی برای پیشرفت و ارتقای سطح فعالیت و کیفیت محصولات واحد تولیدی روند. از جمله نتایج این عملکرد می‌توان به کارآیی، سرعت، تامین مالی بر اساس تولید و تامین مالی ارزان ‌قیمت اشاره کرد. در شرایطی که تولید کننده نقدینگی را برای خرید مواد اولیه خود ندارد، با مدد گرفتن از ابزارهای تامین مالی می‌تواند نیاز بنگاه تولیدی خود را تامین کند و با پشت سر گذاشتن نگرانی از این ناحیه، به برنامه‌ریزی و ایجاد راهکارهایی برای تولید محصولات نهایی باکیفیت‌تر و رقابت با محصولات مشابه خارجی خود بپردازد. در همین زمینه گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران از نظرتان می‌گذرد :

بورس کالای ایران چه جایگاهی در بازارهای کالایی دارد و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

بورس کالای ایران بستری برای طراحی ابزارهای معاملاتی نوین براساس نیازهای واقعی اقتصاد کشور است. رویکردها در طراحی این ابزارها هدایت صحیح سرمایه‌ها به بخش‌های تولیدی اقتصاد، ارتقای ساختارهای سنتی تجارت و مبادله کالا، متحول‌سازی شیوه‌های معاملاتی موجود، ارائه ابزارهای معاملاتی جدید و تجهیز بازارهای کالایی و مالی و ایجاد ارتباط منطقی و نظام‌مند میان دو بخش کالایی و مالی کشور است. تسهیل مبادلات، تامین مالی و پوشش ریسک اهداف اصلی طراحی ابزارهای معاملاتی بورس کالای ایران است که در سایه آنها تحقق اهداف دیگری از جمله کاهش هزینه مبادلات، افزایش شفافیت، افزایش سطح مبادلات و روان شدن جریان معاملات نیز برای شکل‌گیری مناسب بازار دنبال می‌شود .

همان‌طور که بیان شد تامین ‌مالی یکی از موارد مورد توجه در بورس کالا است، بورس کالا در رابطه با تامین‌مالی فعالان اقتصادی چه ظرفیت‌هایی را ایجاد کرده است؟

تامین مالی فعالان اقتصادی به خصوص در شرایط حال حاضر اقتصاد، یکی از مهم‌ترین کارکردهای ابزارها و بازارهای بورس کالای ایران است. علاوه بر آن در بورس کالای ایران تامین مالی براساس عقود اسلامی که از ویژگی‌های منحصر به ‌فردی برخوردارند پیاده‌سازی شده است، از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به کارآیی، سرعت، تامین مالی بر اساس تولید و تامین مالی ارزان‌قیمت اشاره کرد. به صورت کلی تامین مالی تولیدکننده به این معنی است که تولیدکننده قبل از تولید کالا و آماده شدن محصول بتواند هزینه‌های تولید را تامین کند؛ چراکه در برخی مواقع تولیدکننده به‌رغم دارا بودن امکانات تولید، نقدینگی لازم برای پوشش هزینه‌های تولید را در اختیار ندارد، از این رو به دنبال راهی است که منابع لازم برای تولید را تامین کند. یک راه مرسوم استفاده از تسهیلات بانکی است ولی این مسیر به راحتی برای وی فراهم نیست، در حالی که ابزارهایی در بورس به این منظور طراحی شده و تولیدکننده می‌تواند با استفاده از این ابزارها علاوه بر بازاریابی و فروش محصول، منابع لازم برای تولید کالا را نیز تامین کند .

چه ابزارها و بازارهایی برای این منظور طراحی و راه‌اندازی شده است؟

بارزترین ابزارهای تامین مالی که در حال حاضر در بورس کالای ایران مورد استفاده تولیدکنندگان قرار می‌گیرد، قراردادهای سلف و اوراق سلف موازی استاندارد است. معاملات سلف شکلی از معاملات است که فروشنده وجه معامله را فوری دریافت کرده ولی کالا را در آینده به خریدار تحویل می‌دهد. تولیدکننده به منظور تامین منابع تولید به پشتوانه تولید آینده و با توجه به برنامه‌ریزی تولید خود اقدام به فروش سلف محصول می‌کند. معاملات سلف به دلیل ماهیت خود برای تامین‌مالی کوتاه‌مدت و عمدتا کمتر از سه ماه مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی اوراق سلف موازی استاندارد در تامین‌مالی بلندمدت از قبیل ۶‌ماهه و یکساله به کار گرفته می‌شوند.همان طور که اشاره شد تامین مالی در قراردادهای سلف عمدتا به تامین مالی کوتاه‌مدت محدود می‌شود. علت اصلی این مساله مواجهه خریدار با نوسانات قیمت و ریسک نقدشوندگی در طول دوره معامله به دلیل نبود بازار ثانویه و محدود شدن بازار هدف تامین مالی این ابزار به خریدار واقعی محصولات است. این در حالی است که اوراق سلف موازی استاندارد با دارا بودن بازار معاملات ثانویه و مهم‌تر از آن دسترسی به نقدینگی بسیار زیادی که در اختیار سرمایه‌گذاران مالی است، با جذب سرمایه‌گذاران بیشتر، از محدودیت‌های فوق مبرا است. تولیدکننده با انتشار اوراق سلف موازی استاندارد قادر به تامین بخش قابل ‌توجهی از هزینه‌های تولید خواهد بود، بنابراین تولیدکنندگانی که برای تامین سرمایه در گردش با مشکل مواجهند و از نقدینگی کافی برای تولید برخوردار نیستند می‌توانند از ابزار اوراق سلف موازی استاندارد بهره‌مند شوند. اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالای ایران جذابیت‌های گوناگونی دارد. با تعریف اختیار خرید و فروش تبعی برای این ابزار امکان متضرر شدن خریدار و فروشنده اوراق مرتفع شده و از سوی دیگر برای این بازار معاملات ثانویه راه‌اندازی شده است. خریداران در معاملات ثانویه امکان واگذاری یا مبادله چند باره اوراق را خواهند داشت. علاوه بر این بازارگردان بازار ثانویه مسوول‌ تضمین نقدشوندگی و سود روزانه اوراق سلف موازی استاندارد است. تامین مالی به وسیله اوراق سلف موازی استاندارد در ارقام بالا محدودیتی ندارد و فروشنده امکان تامین مالی را با هر مبلغی براساس اعتبارسنجی و تضامینی که ارائه می‌کند، دارد. این در حالی است که در سیستم بانکی اخذ تسهیلات با ارقام بالا با محدودیت‌های بیشتری همراه است. بنابراین این شیوه تامین مالی برای تولیدکنندگان بزرگ بسیار راهگشا است. در تامین مالی از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد عموم تامین مالی از سوی افراد مشتاق سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و لازم نیست که خریداران اوراق، فعال بازارهای کالایی باشند، از این رو این ابزار توان جذب سرمایه‌های کلان آزاد در سطح جامعه و سوق آن به سمت تولید را دارد .

آمار تامین‌مالی صورت گرفته از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد و قراردادهای سلف به خصوص در حوزه محصولات پتروشیمی در سال گذشته و سال جاری به چه صورت بوده است؟

ارزش تامین مالی از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد و قراردادهای سلف در بورس کالای ایران در سال ۱۳۹۵ به ترتیب حدود ۳۲ هزار میلیارد ریال و ۱۵۷ هزار میلیارد ریال و در سال ۱۳۹۶ نیز تا نیمه شهریورماه به ترتیب ۲۲۵ میلیارد ریال و ۷۱ هزار میلیارد ریال بوده است. در حوزه محصولات پتروشیمی، تامین مالی صورت گرفته در قالب قراردادهای سلف در سال ۱۳۹۵ و تا نیمه شهریورماه سال ۱۳۹۶ به ترتیب ۳۲ هزار میلیارد ریال و ۱۰هزار میلیارد ریال بوده است. در سال ۱۳۹۵ اوراق سلف موازی استاندارد پلی اتیلن سنگین شرکت پتروشیمی ایلام به ارزش هزار میلیارد ریال و اوراق سلف موازی استاندارد اوره گرانول شرکت پتروشیمی شیراز به ارزش ۲ هزار میلیارد ریال منتشر شد .

آیا ابزارها و راهکارهای دیگری برای تامین‌مالی از طریق بورس کالای ایران فراهم شده است؟

گواهی سپرده کالایی، اوراق خرید دین و صندوق کالایی نیز از دیگر ابزارهای تامین مالی در بورس کالای ایران هستند. تولیدکننده با تحویل محصول به انبار بورس در ازای محصول تحویلی مالک گواهی سپرده قابل معامله و قابل توثیق می‌شود. از گواهی سپرده کالایی می‌توان برای توثیق و اخذ تسهیلات از سیستم بانکی استفاده و به این طریق تامین مالی کرد. از طرف دیگر تولیدکنندگان می‌توانند انبارهای خود را در قالب انبارهای بورسی پذیرش کرده و از توثیق گواهی سپرده کالایی معادل کالای موجود در آن انبارها تسهیلات بانکی دریافت کنند. اوراق خرید دین نیز یکی دیگر از ابزارهای تامین مالی از طریق بورس کالای ایران است. صندوق‌های کالایی با فروش واحد سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه از طریق آن از بازار سرمایه، مجاز به سرمایه‌گذاری در اوراق‌بهادار مبتنی بر کالا هستند. صندوق‌های کالایی در اصل به عنوان ابزار سرمایه‌گذاری مطرح هستند بنابراین ابزاری برای تامین مالی از طریق سرمایه‌گذاری روی اوراق‌بهادار مبتنی بر کالا نیز محسوب می‌شوند، به طور مثال با توجه به اینکه بنگاه‌های اقتصادی نظیر تولیدکنندگان محصولات فولادی و پتروشیمی‌ها معمولا درصدی از محصولات خود را در انبار نگهداری می‌کنند، بنابراین با اوراق بهادار کردن موجودی انبارها و فروش این اوراق به صندوق‌های کالایی می‌توانند منابع جذب کنند .

برای رونق تجارت لازم است که شرایط تامین‌مالی خریداران کالا نیز محقق شود، آیا بورس کالای ایران در این زمینه نیز راهکاری ارائه کرده است؟

برای این منظور در بورس کالای ایران معاملات نسیه و معاملات با تسویه اعتباری برای تامین مالی خریداران و مصرف‌کنندگان کالا طراحی شده‌اند. بهترین ابزار تامین کالا برای مصرف‌کنندگان استفاده از معاملات نسیه است. با انعقاد قرارداد نسیه، مصرف‌کننده، کالا را از عرضه‌کننده تحویل گرفته و نسبت به مصرف یا فرآوری یا به‌کارگیری آن در تولید کالای دیگر اقدام می‌کند و در سررسید معقولی که متناسب با دوره تجاری تولید کالا باشد نسبت به پرداخت ثمن کالا به عرضه‌کننده اقدام می‌کند.

ابزارهای معاملاتی تازه در راه بورس

گروه بورس- چند ابزار معاملاتی جدید تا پایان سال در بازار سرمایه عملیاتی می‌شود. به گزارش خبرنگار اعزامی «جهان صنعت» به کیش، شاپور محمدی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در افتتاحیه پنجمین نمایشگاه بورس، بانک و بیمه اعلام کرد: ابزار آتی روی سبد سهام، ابزار وارانت که کمیته فقهی هم با آن موافقت کرده است، ابزار فروش استقراضی، ابزارهای هیبریدی، تامین مالی بیمه اتکایی و ابزار رویدادهای طبیعی تا پایان سال‌جاری وارد بازار سرمایه می‌شود. معاون وزیر اقتصاد در ادامه گفت: در ایران چهار بورس فعال وجود دارد و در حال حاضر بیش از ۸۰۰ هزار میلیارد تومان ارزش بورس و فرابورس است. محمدی در ادامه با اعلام آماری افزود: بر اساس تازه‌ترین آمارها، ارزش کل معاملات بازار سرمایه در پایان هفت ماه سال‌جاری، ۲۶۸۰۰۰ میلیارد تومان است و این درحالی است که در سال قبل ارزش معاملات کل چهار بورس ۲۴۷۰۰۰ میلیارد تومان بود که نشان می‌دهد وضعیت بازار سرمایه در شرایط مناسبی قرار دارد. رییس سازمان بورس درباره بازدهی بازار سرمایه گفت: میزان بازده بازار سهام به صورت تفکیک شده در بورس ۹۵ درصد و درفرابورس ۹۲ است که ثابت می‌کند سرمایه‌گذاری در این بازار سهام یکی از بهترین و جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در ایران است. معاون وزیر اقتصاد افزود: نزدیک به ۶۰۰ شرکت در بورس و فرابورس وجود دارد که شامل بیش از ۴۰ صنعت و گروه همانند (بانک و موسسات مالی، پتروشیمی، معادن، فلزات و.‌.‌.‌) است. شاپور محمدی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به رقم قابل توجه ارزش بازار بورس و فرابورس ایران گفت: ارزش بازار بورس و فرابورس کشور طی سال‌های اخیر افزایش قابل توجه‌ای داشته است. این رقم هم‌اکنون به بیش از ۸۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده که ۴۰ درصد از GDP کل کشور را به خود اختصاص داده است. وی افزود: با توجه به سهم قابل توجه بازار سرمایه از نسبت تولید ناخالص داخلی می‌توان دریافت که اندازه این بازار نسبت به اقتصاد رشد قابل توجه‌ای داشته است. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه گفت: بازار سرمایه ایران دارای چهار بازار است که از این تعداد دو بازار کالایی و دو بازار اوراقی است. بورس کالا، بورس انرژی، بورس اوراق بهادار و فرابورس چهار بازاری هستند که کمتر کشوری شاهد حضور هماهنگ آنها در کنار یکدیگر است. دبیر شورای‌عالی بورس افزود: ارزش معاملات بورس و فرابورس ایران طی هفت ماه اخیر به بیش از ۲۶۸ هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم در مقایسه با سال قبل رشد بسیار زیادی داشته است. وی در ادامه گفت: ارزش معاملات بورس در سال ۹۴ حدود ۱۲۵ میلیارد تومان بود. این رقم در سال ۹۵ به ۱۹۵ میلیارد تومان و در سال ۹۶ با رشدی قابل توجه به ۲۴۷ میلیارد تومان رسید. محمدی ادامه داد: میزان بازدهی بازار سرمایه ایران نیز از ابتدای سال تاکنون قابل توجه است. بورس اوراق بهادار در این بازه زمانی بازدهی ۹۵ درصدی و فرابورس نیز بازدهی ۹۲ درصدی را به ثبت رسانده که گواه فرصت بزرگ سودآوری ابزارهای معاملاتی این بازار برای همگان است.
تنوع بازار سرمایه
شاپور محمدی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار محور دوم سخنان خود را به فعالیت‌های داخلی بازار سرمایه اختصاص داد و گفت: از نظر تنوع شرکت‌ها، بورس ایران پیشرفت بسیار زیادی داشته است. وی افزود: در حال حاضر ۵۹۰ شرکت بورسی و فرابورسی به ثبت رسیده است که نسبت به بسیاری از کشور‌ها رقم مناسبی است. این شرکت‌ها در ۴۰ رشته و صنعت فعالیت دارند که از مهم‌ترین این صنایع می‌توان به پتروشیمی، بانک‌ها، معادن و فلزات اشاره کرد. محمدی در ادامه با اشاره به تنوع بورس‌های کالایی بیان کرد: معاملات بورس‌های کالایی ایران از تنوع بسیار زیادی برخوردار است. بورس کالا طی سال‌های اخیر در بخش کشاورزی و محصولاتی نظیر گندم،ذرت و زعفران فعالیت شایان توجه‌ای داشته است. دبیر شورای‌عالی بورس همچنین گفت: ابزارهایی نظیر قرارداد آتی بر سکه طلا از مهم‌ترین دستاوردهای این بورس است که در دنیا بی‌نظیر محسوب می‌شود. وی همچنین در خصوص بورس انرژی نیز گفت: عرضه نفت خام از مهم‌ترین بحث‌های پیرامون بورس انرژی است که ان‌شاءالله به زودی شاهد آن هستیم. با این وجود در این بازار هم‌اکنون محصولات مهمی نظیر نفت کوره، زغال سنگ و قطران معامله می‌شود.
محمدی تنوع ابزارهای مالی در کشور را بسیار عالی بیان کرد و گفت: بازار سرمایه ایران با تنوع بسیار زیادی در ابزارهای مالی همراه است و اوراق مشارکت، صکوک اجاره، صکوک بر دارایی فیزیکی، صکوک روی سهام‌، اوراق منفعت، اوراق وکالت و جعاله از جمله ابزارهای مالی اسلامی بورس تهران به شمار می‌رود.
اوراق کلاسیک
وی افزود: در خصوص اوراق کلاسیک نیز ابزار مالی بدهی، اختیار خرید و فروش و قرارداد آتی از مهم‌ترین ابزارهای ما به شمار می‌رود. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین تصریح کرد: بازار سرمایه ایران شاهد حضور بیش از ۶۰۰ نهاد مالی فعال است که این نهاد‌ها شامل کارگزاری‌ها، تامین سرمایه‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، مشاوران سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌هاست. دبیر شورای‌عالی بورس کشور در ادامه سخنانش با اشاره به توسعه بازار بدهی طی سال‌های اخیر بیان کرد: در سال ۹۴ ارزش بازار بدهی کشور بین ۱۰ تا ۱۵هزار میلیارد تومان بود، که این رقم هم‌اکنون به بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. وی افزود: از نظر میزان افشای اطلاعات نیز در ایران چهار مرتبه صورت‌های مالی افشا می‌شود که دو بار به صورت حسابرسی‌شده و دو بار هم حسابرسی‌نشده است. همچنین در طول یک‌سال ۱۲ مرتبه آمار تولید و فروش شرکت‌ها افشا می‌شود که در مقایسه با افشای اطلاعات بورس‌های منطقه بی‌نظیر به شمار می‌رود.
برنامه‌های جاری
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه برنامه‌های پیش روی بازار سرمایه تا پایان سال را تشریح کرد و گفت: استفاده از ابزار آتی فیوچرز در دستور کار نهاد ناظر قرار دارد. همچنین استفاده از ابزارهایی نظیر ابزار وارنت نیز تا پایان سال اجرایی می‌شود. وی همچنین خبر داد سازمان بورس با همکاری بیمه مرکزی در نظر دارد تا پایان سال ابزار تامین مالی بیمه اتکایی و ابزار بدهی بلایای طبیعی را نیز عرضه کند که این ابزارها در دنیا منحصر‌به‌فرد محسوب می‌شود. محمدی برگزاری رویداد کیش اینوکس ۲۰۱۸، را از چند جهت مهم ارزیابی کرد و گفت: از مهم‌ترین اهداف این نمایشگاه علاوه بر معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، توسعه فرهنگ‌سازی و ارتقای سواد مالی است. وی افزود: در زمینه فرهنگ‌سازی، سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت‌های بسیار مطلوبی داشته است. برگزاری دو دوره لیگ ستارگان بورس با حضور دانشگاه‌های معتبر کشور، از فعالیت‌های درخشان در زمینه فرهنگ‌سازی به شمار می‌رود. همچنین برگزاری نمایشگاه بورس، بانک و بیمه در تهران نیز در این زمینه از اقدامات مهم در زمینه فرهنگ‌سازی است. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان خاطرنشان کرد: در تئوری‌های مالی اگر از یک بازار مالی کامل برخوردار باشید، آن بازار ریسک‌های بسیاری را پوشش می‌دهد و سودآوری قابل توجهی به همراه دارد.
تسهیل تامین مالی استارت‌آپ‌های فین‌تک
همچنین مدیرعامل فرابورس در همایش «نقش مالی اسلامی در اقتصاد؛ قدمی به سوی ثبات» که در جریان پنجمین نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک، بیمه و خصوصی‌سازی کیش برگزار شد، از لزوم بهره‌گیری از سازوکاری به نام سندباکس برای توسعه مقررات بازار سرمایه متناسب با سرعت بالای نوآوری‌ها در حوزه فین‌تک سخن گفت. امیر ‌هامونی در این همایش ابتدا به ذکر تاریخچه مختصری از سندباکس پرداخت و گفت: دفتر حفاظت مالی مشتریان ایالات متحده در سال ۲۰۱۲ از سندباکس به‌عنوان کاتالیزور پروژه یاد کرده و نخستین نسخه سندباکس مقرراتی بریتانیا در اوایل سال ۲۰۱۷ و با نام ‌هاب‌های فعال آغازشده است. به گفته وی سرعت بهره‌گیری از این سازوکار جدید تا بدان جاست که در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان مانند مالزی، استرالیا، اندونزی، ژاپن، هند، هنگ‌کنگ، ایرلند، سوییس، کانادا و آمریکا از سندباکس در سرویس‌های مالی، بانک‌های مرکزی و یا آژانس‌های خدمات مالی این کشورها استفاده می‌شود و لازم است در ایران نیز به علت فرآیند زمان‌بر راه‌اندازی ابزارهای مالی جدید به علت همسو ابزارهای معاملاتی نبودن قوانین از سازوکار سندباکس بهره گرفت. هامونی استفاده از سندباکس را که یکی از رایج‌ترین واژه‌ها در حوزه فین‌تک به شمار می‌رود از آن‌ جهت دارای ضرورت دانست که شرایط لازم را برای راه‌اندازی کسب‌و‌کارهای فعال در زمینه فین‌تک آماده می‌کند، به تصویب قوانین و مقررات قابل اجرا کمک کرده و توسعه ابزارهای جدید مالی را در بازار سرمایه تسهیل می‌کند.برنامه‌های توسعه‌محور
همچنین علی صحرایی در مراسم افتتاح نمایندگی کارگزاری بورس بیمه ایران در جزیره کیش گفت: تالارهای منطقه‌ای در گذشته متعلق به سازمان کارگزاران و در حال حاضر متعلق به شرکت بورس تهران هستند که همه خدمات بازار سرمایه را ارائه می‌دهند. نقشی که این تالارها در فرهنگ‌سازی دارند مورد توجه است چراکه بر اساس سطح نیازمندی مراجعان، برنامه‌های منظم آموزشی با حضور اساتید دانشگاهی داشته و روند آن اعلام می‌شود. وی از برنامه بورس تهران برای محول کردن بخشی از نظارت به تالارهای منطقه‌ای در حوزه بازار سرمایه خبر داد و افزود: بنگاه‌های حاضر در مناطق بحث آموزش ناشران یا معرفی امتیازات بازار سرمایه و حضور شرکت‌ها را بر عهده دارند که همکاران مناطق با تدابیر اندیشیده شده آنها را اعلام می‌کنند اما نقش اصلی، اطمینان‌بخشی به مردم است تا هنگام مراجعه اولیه مکانی فیزیکی برای پاسخگویی وجود داشته باشد تا سبب ایجاد اطمینان و ابزار توسعه بازار شود. این مقام مسوول با اشاره به اینکه باید ارائه محصولات بازار سرمایه در هر اقلیم جغرافیایی مورد بررسی قرار گیرد،گفت: آمار ۲۳ درصدی معاملات بورس از طریق تالار منطقه‌ای کیش نشان از آشنایی مردم جزیره با فرهنگ سرمایه‌گذاری و سهامداری دارد. بر همین اساس در نظر داریم برای فرهنگ‌سازی برای افرادی که آگاهی و وقت کافی در این مورد ندارند و همچنین به منظور هدایت سرمایه مردم به صورت غیرمستقیم، ETFهای متعدد بر اساس اقلیم جغرافیایی در سراسر کشور داشته باشیم. صحرایی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه در سال ۸۷ که اجرای فاز دوم سامانه الکترونیکی ناشران (کدال) و پوشش کلیه شرکت‌های بورسی انجام شد، گفت: گسترش تالارهای منطقه‌ای هم همزمان با ورود این سامانه جدید، ابزاری بود که ارتباط پلتفرم را برای افزایش دسترسی مردم به بازار سرمایه ایجاد کرد. وی با اشاره به نگاه فرهنگی برای شناساندن محصولات بازار سرمایه به مردم ادامه داد: بخش عمده کمک درگاه‌ها در توسعه بازار سرمایه به واسطه ایستگاه‌ها در تالارهای منطقه‌ای انجام شده است. این تالارها با وجود اینکه تحت مدیریت بورس تهران هستند اما وظیفه پاسخگویی و ارائه تمامی خدمات بازار سرمایه را دارند. صحرایی همچنین اظهار امیدواری کرد: این اقدام نمادین برای سایر کارگزاری‌ها به خصوص کارگزاری‌های بانکی سرلوحه باشد تا علاوه بر افزایش رونق و جذب مشتریان ارتباط با عموم را افزایش دهند.

ابزار معاملاتی خوب در زمان معاملاتی بد

کارشناسان بازار سرمایه با اذعان به اینکه ابزارهای نوین مالی در بازار بدهی پیشرفت بسیار خوبی داشته است، معتقدند که برعکس این‌گونه ابزارها به دلیل نداشتن نقطه شروعی مناسب، هنوز در بازار سرمایه رونق چندانی نداشته‌اند، اما با این حال گفته می‌شود که اخیرا راهکار مناسبی برای متداول شدن این ابزارها در بازار سرمایه پیدا شده‌ است.

به گزارش تجارت‌نیوز، حمید فاروقی به دو پیش‌شرط عمومیت یافتن ابزارهای نوینی مانند اوراق فروش استقراضی دسترسی فراگیر به آنها و فرهنگ‌سازی اشاره می‌کند.

فروش استقراضی، ابزاری نوین برای شرایط نزولی بازار

در بازارهای سرمایه همواره سرمایه‌گذاران اقدام به ارزیابی سهام می‌کنند و زمانی که انتظار دارند قیمت سهمی در آینده افزایش یابد یا به عبارت دیگر هنگامی که بر این باورند، قیمت سهمی پایین‌تر از ارزش ذاتی آن است، اقدام به خرید آن سهم می‌کنند.

در مقابل در مواقعی که سرمایه‌گذاران بر این باورند که قیمت سهم کاهش می یابد، دیگر نمی‌توانند با خرید سهام سود کسب کنند و به این منظور به دنبال روش‌ها و ابزارهایی برای کسب سود از بازار نزولی هستند.

از جمله ابزارهای مالی مورد استفاده برای کسب سود در بازارهای کاهنده، استفاده از قراردادهای آتی و اختیار معامله است که معاملات آنها در بیشتر بورس‌های دنیا از جمله بورس اوراق بهادار تهران فراهم شده است.

یکی دیگر از ابزارهای مالی مورد استفاده برای کسب سود در شرایط افت قیمت‌ها، فروش استقراضی است که در بسیاری از بورس های دنیا مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفته است.

همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند برای پوشش ریسک معاملات خود از این ابزار استفاده کرده و خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت اوراق بهادار پایه مصون نگه دارند.

البته در شرایطی که امکان استفاده از فروش استقراضی امکان‌پذیر نباشد یا سرمایه‌گذار حرفه‌ای نباشد، می‌تواند از دیگر ابزارهای مالی یادشده برای کسب بازدهی در بازار نزولی استفاده کند.

به عبارت ساده‌تر فروش استقراضی به فروش اوراق بهاداری اطلاق می‌شود که فروشنده، مالک آن نیست بلکه آن را به منظور فروش قرض می‌گیرد و تعهد می‌کند پس از فروش، سهم را خریداری کرده و آن را به مالک بازگرداند.

پ‍‍ژوهشگران سه هدف اصلی برای استفاده از فروش استقراضی بیان کرده‌اند که عبارتند از:

1_ کسب سود در صورت افت قیمت: سرمایه‌گذاری پیش‌بینی می‌کند قیمت سهم خاصی در آینده کاهش می‌یابد و قصد دارد با استفاده از سازوکار فروش استقراضی از کاهش قیمت سهم سود کسب کند.

به این منظور، وارد بازار سهام شده و سهام یادشده را از دارنده‌ آن قرض گرفته و در بازار می‌فروشد .

اگر قیمت سهم مطابق انتظار سرمایه‌گذار کاهش یابد، سرمایه‌گذار سهم را با قیمت کمتری خریداری کرده و به مالک اولیه بازمی‌گرداند و از اختلاف قیمت فروش و خرید سود می‌برد.

2_ پوشش ریسک افت قیمت سهام: در این مورد سهامداری که یک سهم معین را در اختیار دارد، به منظور دور ماندن در برابر کاهش قیمت آن سهم در آینده به فروش استقراضی همان تعداد و همان نوع سهم اقدام می‌کند. بنابراین در صورت کاهش قیمت سهم در آینده، سهامدار توانسته است زیان ناشی از کاهش قیمت سهم را پوشش دهد بدون اینکه مجبور باشد سهام خود را بفروشد.

3_ بازارگردانی: زمانی که برای سهم یا اوراق بهادار خاصی تقاضا بیش از عرضه باشد، این فزونی تقاضا باعث ایجاد صف خرید می‌شود. بنابراین می‌توان با قرار گرفتن سهام از طریق سازوکار فروش استقراضی و عرضه آن در بازار علاوه بر حل مشکل فزونی تقاضا، به افزایش نقدشوندگی بازار نیز کمک کرد. این مورد توسط بازارگردانان به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سابقه سه قرن فروش استقراضی

بهنام بهزادفر، کارشناس بازار سرمایه،‌ در این خصوص گفت: «یکی از ابزارهای مفیدی که می‌تواند بازار سرمایه کشور را از یک طرفه بودن نجات دهد معاملات فروش استقراضی است.

معاملاتshort cell به دلیل اعطای قابلیت دو طرفه بودن می‌تواند موجب جلوگیری از تشکیل حباب قیمت و دستکاری در قیمت شود، ارزش ذاتی شرکت‌ها و سهام را مشخص کند، مسئولیت افزایش نقدشوندگی و کارایی در بازار را برعهده گیرد، از وقوع بحران در بازار جلوگیری کند و در نهایت موجب کسب درآمد در شرایط صعودی و نزولی در بازار سرمایه شود.»

به گفته وی این مدل معامله قدمت بسیار زیادی دارد و سه قرن از ورود این ابزار به بورس‌های پیشرفته دنیا می‌گذرد.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: «فروش استقراضی سبب می‌شود تا آنچه مالکیت آن برای سرمایه‌گذار نیست، به فروش برساند.

به عبارت ساده، شما با استفاده از قرض کردن یک نوع دارایی و یا ابزار که قصد فروش کوتاه‌مدت آن را در قیمت کنونی بازار دارید، فروش استقراضی را اجرا می‌کنید.

اگر زمانی که قیمت‌ها پایین آمد و شما آن دارایی و ابزار را دوباره خریداری کردید، آن را به صاحبش باز می‌گردانید و از اختلاف قیمت خرید و فروش خود، سود خواهید برد.

این موضوع موحب دو طرفه شدن بازار می‌شود.»

حمید فاروقی، مدیر سرمایه‌گذاری صندوق کارگزاری پارسیان در زمینه میزان عمومیت یافتن این ابزار و تاثیرات آن در بازار سرمایه کشور عنوان کرد: واقعیت این است که ما در حوزه ابزارهای نوین هنوز فروش استقراضی را راه نینداختیم بلکه تنها در بازار بدهی است که بخش ابزارهای نوین مانند بازار مشتقه و صکوک اسلامی، سلف موازی و سایر اوراق‌های جدید دیگر کارکرد خوب و کمک‌کننده‌ای داشته است به این‌ گونه‌ که تامین مالی را برای شرکت‌های حاضر در این بازار تسهیل کرده است. هنوز هم در این بازار جای کار برای اینگونه ابزارها وجود دارد.

وی افزود: اما اگر بخواهیم در حوزه بازار سرمایه صحبت کنیم، ابزارهای نوین مالی در این بازار پیشرفت زیادی نداشته است.

به عنوان نمونه بازار سهام زمانی ابزار سویچر سهام را معرفی کرد که خیلی مورد استقبال قرار نگرفت و سپس روی ابزار اختیار تبعی خرید و فروش کار شد که این ابزار هم مورد اقبال از سوی معامله‌گران قرار نگرفت.

اخیرا هم اختیار خرید و فروش طراحی شد که این هم تقریبا به سرنوشت ابزارهای قبلی دچار شد.

به نظر می‌رسد که نحوه ارائه این ابزارها از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که این ابزارها با نرم‌افزار خیلی خاصی امکان خرید و فروش داشت که آنچنان فراگیر نبود، لذا نقطه آغاز این ابزارها خیلی مطلوب نبود و در ادامه هم به خاطر عمق و حجم بسیار کم این ابزارها در نهایت مورد استقبال قرار نگرفتند.

این کارشناس بازار سرمایه درباره علت عدم رواج این ابزارها در بازار سرمایه ایران گفت: نکته مهم در این زمینه این است که نقطه شروع این ابزارها نقطه خوبی نبوده است، چرا که اگر ما یک ابزار نوین طراحی کنیم برعکس کل دنیا ابتدا مسائل شرعی آن را رفع و رجوع کنیم.

البته اتفاق مثبت جدید این بوده که اختیار خرید و فروشی که اخیرا طراحی و پیاده‌سازی شد روی شاخص‌ها بود، اما تنها عیب آن این بود که فقط روی یک نرم‌افزار این معاملات قابل انجام بود و آن هم نرم‌افزار مروبط به فهبا بود و سایر نرم‌افزارهای تدبیر و رایان و … امکان دسترسی نداشتند و این موضوع هم اثرگذار بود.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه یکی دیگر از مسائل مربوط به این ابزارها به عمق بازار برمی‌گردد.

وی در این خصوص گفت: ما باید عمق بازارها را بالا ببریم یعنی شناوری سهم‌ها را افزایش دهیم، چرا که در بسیار مواقع می‌بینیم عمق بازار کم است و دامنه نوسان و حجم مبنا با این عمق کم ترکیب می‌شود و شرایط را برای حرکت‌های گله‌وار و هیجانی آماده می‌کند.

فاروقی در پایان نتیجه‌گیری کرد: بنابراین در کل باید گفت هرچند که در بازار بدهی این‌گونه ابزارها پیشرفت بسیار خوبی داشته است، اما در بازار سرمایه هنوز جای کار زیادی وجود دارد، اما با این حال می‌توان گفت اخیرا راهکار مناسبی برای متداول شدن این ابزارها در بازار سرمایه پیدا شده‌ است و آن هم این است که از شاخص‌ها شروع به کار کنند.

اما نکته ای که وجود دارد این است که باید بستر دسترسی فراگیر به آنها وجود داشته باشد که همه بتوانند از هر نرم‌افزاری برای معامله به این ابزارها استفاده کنند.

نکته دیگر این است که باید در این زمینه فرهنگ‌سازی صورت گیرد که این امر هم با برگزاری همایش‌ها و نشست ها ابزارها را آموزش دهند تا به صورت کامل در میان معامله‌گران جا بیفتند.

ابزارهای معاملاتی

سبدگردانی یکی از فعالیت های جذاب در بازار سرمایه است اما مخاطرات خاص خودش را دارد. خرید و فروش سهام یک کار تخصصی در بازار است که تحلیلگران بازار با وقت گذاری زیاد برای تحلیل هر سهم، بهترین سهام را پیدا کرده و برای مشتریان خرید و فروش را انجام می دهند. اگر شما تخصص تحلیل این بازار را ندارید و یا زمان کافی برای خرید و فروش را ندارید، توصیه می شود که از خدمات سبدگردانی استفاده نمایید. به این منظور با یک شرکت سبدگردان که تأییدیه های لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار را دارد وارد قرارداد بشوید. اما علاوه بر اینکه …

معضلات سبدگردان های شخصی

بازار سرمایه از گذشته جذابیت‌های زیادی برای سرمایه گذاران داشته است. خرید و فروش در بورس در کنار جذابیت های فراوان مخاطرات زیادی هم دارد برای همین خیلی از سرمایه‌گذاران در این حوزه ترجیح می‌دهند تا شخصا اقدامی در این خصوص انجام ندهند و سرمایه خود را در اختیار خبرگان این حوزه قرار می‌دهند. معامله کردن فعالیتی است که همواره ریسک زیادی داشته و به همین دلیل سود یا زیان‌های کلانی را نسیب سرمایه‌گذاران خود کرده است. افرادی که تمایل به سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس دارند، یا از طریق کارگزاری‌های معتبر، صندوق‌های سرمایه گذاری معتبر و شرکت‌های سبدگردان ابزارهای معاملاتی معتبر اقدام به سرمایه گذاری …

معامله الگوریتمی

حتما کلمه انقلاب صنعتی به گوشتان خورده است. در سال 1760 انقلاب صنعتی در انگلستان رقم خورد و سپس به امریکا و اروپا راه یافت. در این انقلاب تحول عظیمی در کارخونه ها و تولیدی ها ایجاد کرد به طوری که بسیاری از کارخونه ها ورشکست و بعضی را در عوض بسیار موفق کرد. صنعتی کردن به معنای استفاده ماشین آلات به جای نیروی انسانی است. هر که در آن عصر با این تحول همراه شد موفق شد و هر که خواست در خلاف جهت بازار حرکت کند ورشکستی را تجربه کرد. برای مثال در قمست کارگران مهارت های ساخت و تعمیر دستگاه ها جایگزین …