بازار ثانویه فارکس

بازار اول و دوم بورس چیست | تفاوت شاخص بازار اول و دوم

امروزه تقریباً اکثر افرادی که بورس را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند به بازده حاصل از سرمایه‌گذاری و سود آن می‌اندیشند شاید کمتر سرمایه‌گذاری بداند تعریف شاخص بورس چیست؟ چند شاخص در بازار وجود دارد؟ منظور از شاخص بازار اول و دوم بورس چیست؟ تفاوت بازار اول و دوم بورس چیست؟ اصلاً فرقی با یکدیگر دارند؟ سهام کدام بازار بهتر است؟ بازار اول بورس بهتر است یا بازار دوم؟ فرق بازار اول و دوم فرابورس چیست ؟

در این مقاله به بررسی تفاوت بازار اول و دوم بورس و اینکه بازار اول بورس بهتر است یا بازار دوم خواهیم پرداخت.

بازار اول (primary market) و دوم(secondary market) بورس چیست؟

فرق بازار اول و دوم بورس چیست ؟ کلمه “بازار” معانی مختلفی می‌تواند تداعی کند، اما در بیشتر اوقات برای اینکه هم بازار اصلی و هم بازار ثانویه را شامل شود، به‌عنوان اصطلاح همه‌گیر استفاده می‌شود. در واقع، “بازار اول” و “بازار دوم” هر دو اصطلاحات متمایزی هستند. در مطلبی دیگر در مورد “بازار بورس چیست” صحبت کرده ایم.

بازار اصلی به بازاری که اوراق بهادار در آن ایجاد می‌شود اطلاق می‌شود، درحالی‌که بازار ثانویه بازاری است که در آن بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود.

دانستن اینکه بازارهای اولیه و ثانویه چگونه کار می‌کنند کلیدی در درک چگونگی معاملات سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار است.

ما به شما کمک خواهیم کرد که چگونگی عملکرد این بازارها و ارتباط آنها با هر یک از سرمایه‌گذاران را درک کنید.

دسته‌بندی بازارها از اقداماتی است که در بورس‌های دیگر نیز اجرا می‌شود. در واقع طبقه‌بندی بازار به بازار اول و دوم و بورس اقدامی است که توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران جهت شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها، مشخص‌شدن میزان نقدشوندگی سهام و درصد شناوری‌شان و … که بر اساس معیارهای مشخصی انجام می‌شود، صورت گرفت.

بازار اول (تابلوی اصلی و فرعی بورس) و بازار دوم چیست؟

بازار اصلی یا اول محلی است که اوراق بهادار ایجاد می‌شود، درحالی‌که بازار ثانویه محلی است که این اوراق توسط سرمایه‌گذاران معامله می‌شود.

در بازار اولیه، شرکت‌ها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین‌بار به مردم می‌فروشند، مانند عرضه اولیه (IPO).

بازار ثانویه در اصل بازار سهام است و به بورس اوراق بهادار نیویورک، نزدک و سایر صرافی‌های سراسر جهان اشاره دارد.

بازار اولیه

بازار اصلی یا اولیه جایی است که اوراق بهادار ایجاد می‌شود. در این بازار است که شرکت‌ها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین‌بار به مردم می‌فروشند.

عرضه اولیه یا IPO نمونه‌ای از بازار اولیه است. این معاملات فرصتی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا اوراق بهادار را از بانکی خریداری کنند که پذیره‌نویسی اولیه را برای یک سهام خاص انجام داده است. IPO زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت خصوصی برای اولین‌بار سهام عمومی را منتشر کند.

این اولین فرصتی است که سرمایه‌گذاران از طریق خرید سهام به سرمایه شرکت کمک می‌کنند. در واقع سرمایه سهام شرکت از وجوه حاصل از فروش سهام در بازار اولیه تشکیل شده است.

به همین ترتیب، مشاغل و دولت‌هایی که می‌خواهند سرمایه بدهی تولید کنند می‌توانند انتشار اوراق قرضه کوتاه‌مدت و بلندمدت در بازار اولیه را انتخاب کنند.

نکته مهمی که باید در مورد بازار اصلی بدانید این است که اوراق بهادار مستقیماً از یک ناشر خریداری می‌شود.

بازار ثانویه

معمولاً از بازار ثانویه برای خرید سهام از بورس سهام، یاد می‌شود. مشخصه معین بازار ثانویه این است که سرمایه‌گذاران بین خود معامله می‌کنند.

یعنی در بازار ثانویه، سرمایه‌گذاران اوراق بهادار منتشر بازار ثانویه فارکس شده را بدون دخالت شرکت‌های صادرکننده معامله می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، اگر به سراغ خرید سهام شرکتی بروید، فقط با یک سرمایه‌گذار دیگر که سهام آن را در اختیار دارد معامله می‌کنید. د ر مورد شاخص بازار دوم بورس بیشتر بخوانید.

بازار فرابورس

تفاوت بازار اول و دوم فرابورس چیست ؟ بعضی اوقات می‌شنوید که از سهمی به‌عنوان سهم بازار فرابورس (OTC) یاد می‌شود. این اصطلاح در اصل به معنای یک سیستم نسبتاً غیر سازمان‌یافته بود که در آن معاملات در یک مکان فیزیکی انجام نمی‌شد. در مقاله ای دیگر به تعریف بازار فرابورس پرداخته ایم .

این اصطلاح به‌احتمال زیاد از معاملات خارج وال‌استریت حاصل شده بود که در طی بازار بزرگ گاو نر در دهه 1920 رونق گرفت، و در آن سهام “بدون نسخه” در مغازه‌های سهام فروخته می‌شد. به‌عبارت‌دیگر، سهام در بورس اوراق بهادار ذکر نشده‌اند، آنها “بدون لیست” بودند.

امروزه، اصطلاح “فرابورس” به‌طورکلی به سهام‌هایی گفته می‌شود که در بورس اوراق بهادار یا بورس سهام معامله نمی‌شوند.

اگرچه سهام یکی از اوراق بهادار است که بیشتر مورد معامله قرار می‌گیرد، اما انواع دیگری از بازارهای ثانویه نیز وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، بانک‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران شرکتی و فردی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و اوراق قرضه را در بازارهای ثانویه خریداری و می‌فروشند.

در بازارهای ثانویه، سرمایه‌گذاران به‌جای اینکه با نهاد صادرکننده با یکدیگر مبادله کنند.

از طریق یکسری معاملات مستقل و درعین‌حال به‌هم‌پیوسته، بازار ثانویه قیمت اوراق بهادار را به سمت ارزش واقعی آنها سوق می‌دهد.

شاخص بازار اول و دوم چیست؟

به‌طورکلی شاخص بورس بازار ثانویه فارکس TEPIX بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها می‌باشد. شاخص انواع مختلفی دارد، مانند شاخص کل، شاخص هم‌وزن، شاخص صنعت و…

همان‌طور که گفته شد، شرکت‌ها در دودسته اولیه و ثانویه دسته‌بندی می‌شوند. به همین خاطر شاخص هر یک از بازارها به طور جداگانه نیز به تفکیک بررسی می‌شود.

شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اول و شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت‌های پذیرفته شده در بازار ثانویه یا دوم می‌باشد

شاخص بازار اول و دوم بر اساس درصد بیان می‌شود و با بررسی شاخص بازار اول و دوم و مقایسه آن با شاخص کل بورس متوجه خواهیم شد که بازار به کدام سمت تمایل دارد حرکت کند. هرچند که تأثیر سهام بازار اولیه بر شاخص کل بیش از سهام بازار ثانویه می‌باشد.

به همین خاطر در ارزیابی سهام پورتفوی بورسی علاوه بر توجه به شاخص کل بورس، شاخص بازار اول و دوم را نیز باید مدنظر قرار دهید.

بالا بودن درصد شناوری بیشتر سهام بازار اولیه نسبت به سهام بازار دوم موجب افزایش نقدشوندگی سهام این بازار شده است که مزیت بازار اولیه نسبت به بازار ثانویه محسوب می‌شود.

شاخص بازار اول بورس چیست؟

بازار بورس تهران، شامل 8 شاخص است که بر اساس آن، یک نظم خاصی در آن حاکم شده است. به‌طور کلی هر یک از این شاخص‌ها بیانگر بازدهی جزئی از بازار است و در نهایت به سهامدار کمک می‌کند تا بتواند دید بهتری نسبت به بازار پیدا کند. شاخص‌های بازار بورس اوراق بهادار تهران شامل، شاخص بازار اول و دوم بورس، شاخص کل، هم وزن و چند مورد دیگر می‌شود.
شاخص‌ها به طور کلی می‌توانند بر اساس ریسک‌پذیری، میزان کل سرمایه، شناوری سهام یا نقدشوندگی، وضعیت سود سالانه یا سودآوری کلی و حقوق صاحبان سهام، شرکت‌هایی را در زیر مجموعه خود قرار دهند. به‌صورت کلی، سهام‌هایی که در شاخص بازار اول بورس قرار می‌گیرند، از لحاظ بنیادی و نقد شوندگی، در رتبه‌های اول بازار قرار دارند.

به همین دلیل نیز معمولا شاخص‌های دیگر، روند به اصطلاح شارپ‌تری دارند و دارای ریسک بیشتری به نسبت شاخص اول بورس هستند. معمولا این دسته از سهام‌ها رشد خیلی آرام و پیوسته‌ای دارند و سهام شرکت‌های بزرگ، صنعت فلزات اساسی و پتروشیمی را شامل می‌شوند.

به‌طور کلی، شاخص اول بازار، بسیار شبیه به شاخص 30 شرکت برتر عمل می‌کند، زیرا سهام مشترک زیادی در این دو گروه قرار می‌گیرد. اگر قصد این را دارید که سهام به اصطلاح شاخص‌ساز و کم ریسک خریداری کنید، بهتر است تا شاخص 30 شرکت برتر یا بازار اول را تحلیل تکنیکال و بنیادی کنید تا به نتیجه خوبی دست پیدا کنید.

همچنین اگر قصد این را دارید که بدانید در یک روز معاملاتی اوراق بورس بهادار تهران، به‌طور میانگین عملکرد سهام‌های یزرگ بازار به چه نحو بوده است، لازم نیست تا به‌صورت تک تک سهام‌ها را بررسی کنید، زیرا شاخص بازار اول، میانگین مناسبی از این شرکت‌ها را در هر روز معاملاتی نشان خواهد داد.

سهام‌هایی که در این گروه قرار می‌گیرند، معمولا همبستگی زیادی به نوسانات قیمت دلار نیز دارد، زیرا اکثر این سهام‌ها دلار محور هستند و با رشد قیمت دلار، فروش و در نتیجه سودآوری شرکت‌های موجود در شاخص بازار اول افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد.

به عنوان نکته آخر، می‌توان گفت که عملکرد این شاخص یا شاخص‌های دیگر، به تنهایی نشان دهنده عملکرد کل بازار نیست، زیرا در بیشتر موارد شاخص بازار اول می‌تواند مثبت باشد و اکثریت بازار قرمزپوش باشند یا اینکه بالعکس آن اتفاق بیفند، پس ملاکی برای قضاوت در ارتباط با کل بازار نیست. اگر به دنبال شاخصی هستید که میانگین عملکرد بازار را به شما نشان دهد، بهتر است تا شاخص هم وزن را دنبال کنید، زیرا در حرکت این شاخص، هر سهمی می‌تواند تاثیر یکسانی بر آن داشته باشد.

تفاوت بازار اول و دوم بورس چیست؟

درک تمایز بین بازار اول و بازار دوم مهم است. وقتی شرکتی برای اولین‌بار سهام یا اوراق قرضه منتشر می‌کند و این اوراق را مستقیماً به سرمایه‌گذاران می‌فروشد، این معامله در بازار اصلی یا اول اتفاق می‌افتد.

برخی از رایج‌ترین و مشهورترین معاملات بازار اولیه، عرضه اولیه سهام یا عرضه‌های اولیه است. در حین عرضه سهام، یک معامله در بازار اولیه بین سرمایه‌گذار خریدار و بانک سرمایه‌گذاری تعهد کننده IPO اتفاق می‌افتد.

هرگونه درآمد حاصل از فروش سهام بازار اولیه پس از محاسبه هزینه‌های اداری بانک، به شرکت صادرکننده سهام می‌رسد.

اگر بعداً این سرمایه‌گذاران اولیه تصمیم به فروش سهام خود در شرکت بگیرند، می‌توانند این کار را در بازار ثانویه انجام دهند.

هرگونه معامله در بازار ثانویه بین سرمایه‌گذاران اتفاق می‌افتد و عواید حاصل از هر فروش به سرمایه‌گذار فروش می‌رسد نه به شرکتی که سهام را صادر کرده است یا به بانک پذیره‌نویسی.

قیمت‌های بازار اولیه اغلب از قبل تعیین می‌شوند، درحالی‌که قیمت‌ها در بازار ثانویه توسط نیروهای اساسی عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

اگر اکثریت سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بازار معتقد باشند که ارزش سهمی افزایش خواهد یافت، برای خرید آن اقدام می‌کنند و قیمت سهام به طور معمول افزایش می‌یابد. اگر شرکتی سرمایه خود را از دست بدهد یا نتواند درآمد کافی را به دست آورد، با کاهش تقاضا برای آن سهم، قیمت سهام آن کاهش می‌یابد.

همان‌طور که در تصویر فوق هم مشخص شده است، سرمایه ثبتی شرکت‌های بازار ثانویه بورس باید حداقل 200 میلیارد ریال، درصد شناوری آن‌ها حداقل 10% و سهامی عام باشند.

همچنین شرکت‌هایی که سرمایه و سودآوری و درصد شناوری آزاد مناسبی دارند (طبق جدول فوق) که نشان از چشم‌انداز مثبت و سودآوری مناسب شرکت دارد، در بازار اول پذیرفته می‌شوند.

تشخیص بازار اول و دوم

در تابلوی هر سهم بازاری که شرکت در آن پذیرش شده است، مشخص است و از قسمت مشخص شده در تصاویر می توانید نوع بازاری نماد را متوجه شوید.

برای مثال بانک ملت با نماد “وبملت” در بازار اول بورس و خودرو سازی سایپا با نماد “خساپا” در بازار دوم بورس قرار دارند.

خلاصه‌ای از تعریف و تمایز بازار اول و دوم بورس

شرکت‌ها و سهام در بورس اوراق بهادار تهران به دو دسته بازار اول و دوم (اصلی و ثانویه) تقسیم می‌شود. تقسیم‌بندی شرکت‌ها بر اساس معیارهای سازمان بورس است که درصد شناوری، میزان سرمایه، تعداد سهام‌داران، سابقه فعالیت از جمله معیارهای مهم دسته‌بندی شرکت‌ها می‌باشد.

در بازارهای سرمایه اولیه، سهام یا اوراق بهادار جدید معامله می‌شوند که آنها را از طریق عرضه اولیه (IPO) به خریداران یا شرکت‌های علاقه‌مند منتقل می‌کنند.

بازار ثانویه، بازاری است که سهام پذیرش شده از قبل، بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود. برخلاف بازار سرمایه اولیه که سرمایه‌گذاران مستقیماً از فروشنده خرید می‌کنند، سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را که قبلاً در بازار ثانویه دارند معامله می‌کنند.

بازارهای ثانویه سرمایه محدود به IPOS نیستند، هر سرمایه‌گذار می‌تواند در این بازار اوراق بهادار را معامله یا خریداری کند.

بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) ، بورس اوراق بهادار لندن و نزدک نمونه‌هایی از بازارهای ثانویه هستند.

برخلاف بازار اصلی که شرکت‌ها می‌خواهند در مدت‌زمان کوتاهی اوراق بهادار خود را بفروشند تا حجم موردنیاز را برآورده کنند، حجم اوراق بهادار معامله شده در بازار ثانویه با نوسان یا ثبات یا تقاضا و عرضه تعیین می‌شود و این نیز بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارد.

دسته‌بندی بازارها از اقداماتی است که در بورس‌های دیگر نیز اجرا می‌شود. در واقع طبقه‌بندی بازار به بازار اول و دوم و بورس اقدامی است که توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران جهت شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها، مشخص‌شدن میزان نقدشوندگی سهام و درصد شناوری‌شان و . که بر اساس معیارهای مشخصی انجام می‌شود، صورت گرفت.

افزایش سهم تامین مالی از طریق بازار سرمایه با تجمیع و تنقیح قوانین

رییس هیات مدیره بورس تهران به بررسی اهمیت بازار پایه و دلایل عدم توسعه آن در ایران پرداخت و گفت: در ایران علیرغم آنکه بازار سرمایه از قدمت زیادی برخوردار نیست اما رشد شتابان بخش های مختلفی از بازار سرمایه در سال های اخیر این بازار و پتانسیل نهفته آن را برای تأمین مالی بنگاه های اقتصادی در کانون توجه قرار داده است.

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، امیر تقی خان تجریشی در گفت وگو با روابط عمومی و امور بین الملل بورس تهران ضمن بیان مطلب فوق به نقش و اهمیت بازارهای مالی اشاره کرد و گفت: در هر کشور، شرکت‌های دولتی و خصوصی فراوانی فعالیت می‌کنند و بخشی از نیازهای جامعه خود و دیگر کشورها را تامین می‌کنند. این شرکت‌ها برای شروع، ادامه و گسترش فعالیت‌های خود به حجم بالایی از منابع مالی نیاز دارند.

اغلب حجم تامین سرمایه برای بعضی از طرح‌های توسعه‌ای زیاد است، به گونه‌ای که یک شرکت به تنهایی قادر به تامین آن نیست. در بسیاری اوقات دولت‌ها نیز برای اجرای طرح‌های مختلف نیاز به تامین سرمایه دارند لذا نقش و اهمیت بازارهای مالی در این شرایط پررنگ‌تر می‌شود .

وی وجود بازارهای مالی را فرصتی با اهمیت برای شرکت‌ها و دولت‌ها به منظور تامین منابع مالی خود عنوان کرد و اظهار داشت: در واقع هدف اصلی این بازارها تسهیل ارتباط بین عاملین دارای مازاد منابع و عاملین دارای کمبود منابع و کاهش هزینه های مبادلاتی می باشد. یکی از بازارهای مهم در جهان که در تأمین مالی بنگاه ها نقش موثری دارد بازار سرمایه است.

تجریشی تصریح کرد: بازارسرمایه شامل دو بخش بازار اولیه و بازار ثانویه است و تأمین مالی در بازار اولیه امکان پذیر می باشد. در بازار اولیه شرکت ها برای اولین بار با عرضه بخشی از سهام خود به عموم، منابع جهت انجام پروژه ها و طرح های خود را تأمین می کنند. لیکن در بازار ثانویه تنها سهام شرکت‌های پذیرفته شده، مورد معامله و داد و ستد قرار می گیرند . رییس هیات مدیره بورس تهران به روش های تامین مالی در بازار اولیه اشاره کرد و افزود: تامین مالی در بازار اولیه به 2 روش کلی تامین مالی مبتنی بر بدهی و تامین مالی سرمایه ای تقسیم می شود .

در تامین مالی به روش بدهی، شرکت یا سازمان تامین مالی کننده براساس یکی از انواع اوراق موجود در بازار سرمایه اقدام به انتشار اوراق بدهی می کند، در حال حاضر تامین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار مبتنی بر عقود اسلامی از جمله اوراق مشارکت و انواع صکوک از جمله صکوک،اجاره، مرابحه، منفعت، رهنی، خرید دین، سلف موازی و انواع اوراق خزانه امکان پذیر است.

در حوزه ی تأمین مالی سرمایه ای، تأمین مالی از طریق تأسیس یا عرضه بخشی از سهام شرکت یا پروژه و یا افزایش سرمایه صورت می گیرد . در حال حاضر، تاسیس شرکت سهامی عام با هدف سرمایه گذاری در بازار اولیه تعداد بسیار محدودی دارد.

وی بازار اولیه را دارای پتانسیل رشد در تامین مالی بنگاه های اقتصادی دانست و گفت: در ایران علیرغم آنکه بازار سرمایه متشکل و ساختار یافته از قدمت زیادی برخوردار نیست، اما با تصویب قانون توسعه ابزارها و نهادهای و تلاش های صورت گرفته و رشد شتابان بخش های مختلفی از بازار سرمایه در سال های اخیر این بازار و پتانسیل نهفته آن را برای تأمین مالی بنگاه های اقتصادی در کانون توجه قرار داده است.

با این حال بررسی و آمار و اطلاعات منتشر شده نشان دهنده آن است که کارکرد اصلی این بازار یعنی تأمین و کمک به تخصیص بهینه منابع مالی و کاهش هزینه تأمین مالی، تحت تأثیر رشد بازار ثانویه قرار گرفته است و نقش بازار اولیه نسبت به بازار ثانویه بسیار کمتر از انتظار بوده است.

تجریشی معتقد است در سال های گذشته علیرغم رشد بازار سرمایه این رشد صرفًا در بخش بازار ثانویه اتفاق افتاده است و اظهارداشت: براساس آمارها، حجم اوراق و منابعی که در بازار اولیه بورس مورد معامله قرارگرفته از ۲۲هزار میلیارد تومان در سال ۹۴ به 38 هزار میلیارد تومان در سال ۹۸ رسیده، یعنی چیزی حدود ۳۰ درصد رشد داشته است. این در صورتی است که طی همین مدت حجم بازار ثانویه از حدود ۶۸ هزار میلیارد تومان به ۱۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده و رشدی 1300 درصدی داشته است.

وی ادامه داد: بدین ترتیب در دوره ای که بازار ثانویه با رشد قابل ملاحظه ای مواجه بوده است، شرکت های پذیرفته شده در بورس نتوانسته اند در سطح بالایی نسبت به تأمین مالی از بازار اقدام نمایند و ارزش بازار بورس تهران از ارزش اسمی خود فاصله معناداری گرفته است. در واقع عملکرد بازار سرمایه در حوزه تأمین مالی به عنوان اصلی ترین کارکرد آن، کاملا تحت تأثیر تحولات بخش معاملات ثانویه قرار گرفته است.

تجریشی فرهنگ سازی در جهت تأمین منابع مالی که کارکرد اصلی بازار سرمایه است را کمرنگ دانست و گفت: در یک بازار مالی توسعه یافته رشد بازار ثانویه در اثر رشد عوامل مرتبط اقتصادی عموماً تبعات مثبتی برای بنگاه های اقتصادی در جهت تأمین مالی از این بازار را دارد، اما به نظر میرسد در ایران ارتباط متناسبی بین بازار اولیه و بازار ثانویه برقرار نیست و همه تلاش ها معطوف به رشد بازار ثانویه شده است و فرهنگ سازی در جهت تأمین منابع مالی که کارکرد اصلی بازار سرمایه است کمرنگ تر بوده است.

وی به برخی از دلایل عدم توسعه بازار اولیه در تأمین مالی بنگاه های اقتصادی پرداخت و گفت: یکی از دلایل عدم توسعه بازار اولیه در تأمین مالی بنگاه های اقتصادی، تعدد قوانین و نهادهای تصمیم گیر قوانین است. عدم آشنایی مسئولین هر بخش با وظایف و ظرفیت های سایر بخشها ، اغلب منجر به تعدد نهادهای تصمیم گیر و تعارض قوانین و به تبع آن پیچیده شدن مسائل و ناکار آمد شدن قوانین شده است. همچنین، خلاء وجود یک قانون اصلی در این حوزه که جامع موضوعات موجود در زمینه تأمین مالی و تبیین کننده روش های طراحی و به کارگیری انواع روش های تامین مالی در آینده باشد محسوس است.

رییس هیات مدیره بورس تهران به عدم تناسب قانون تجارت با شرایط روز بنگاه ها اشاره کرد و افزود: قانون تجارت که ساختار حقوقی فعالیت بنگاههای اقتصادی را مشخص میکند مربوط به سال های دور پیش از انقلاب می باشد.

این در حالی است که فضای کسب و کار در این دوره بسیار تغییر یافته و این قوانین اغلب متناسب با شرایط روز بنگاه ها نیست . وجود این قوانین دست و پاگیر و قدیمی، فرایند پذیرش شرکت ها را زمان بر و دشوار کرده است به طوریکه فرایند پذیرش، علیرغم تلاش بورس ها ممکن است چندین ماه زمان ببرد. همچنین آشنا نبودن و کمبود ابزار و شیوه های تأمین مالی متنوع در این بازار متناسب با شرایط هر یک از بنگاه ها، جذابیت این بازار برای بنگاه ها و سرمایه گذاران را کاهش داده است.

وی از جمله این موارد را کمبود ابزارهای مالی تأمین مالی با سررسیدهای مختلف ذکر کرد و گفت: با توجه به اینکه هر یک از بنگاهها منابع مالی را برای نیازهای مختلفی میگیرند، لازم است ابزارهای مالی نیز متناسب با هریک از این نیازها تغییر کنند. در حال حاضر گرچه برخی از ابزارها در بازار تعریف شده اند لیکن هنوز نتوانسته اند به طور گسترده مورداستفاده قرار گیرند. همچنین توسعه ابزارها برای پوشش ریسک این امکان را برای موسسات تجاری فراهم میکندکه با استفاده از آنها، خود در مقابل تغییرات اقتصادی مصون بمانند.

تجریشی افزود: به عنوان مثال نوسانات نرخ ارز و نبود ابزاری برای پوشش آن فعالیت تولیدی را با مشکل مواجه میکند. از طرفی در حال حاضر فعالیت های سوداگرانه روی خود کالاها و دارایی ها صورت میگیرد در حالیکه این امر میبایست بر روی ابزارهای مالی مبتنی برآنها انجام شود. به عبارت دیگر مردم برای تقاضای سوداگرانه روی ارز به جای نگهداری ارز خارجی بایداوراق مبتنی بر این ارز را مبادله و نگهداری کنند.

رییس هیات مدیره بورس تهران بر تغییر نرخ بهره متناسب با شرایط اقتصادی و میزان و نوع سرمایه گذاری ها تاکید کرد و تصریح کرد: علاوه بر این کنترل دولتها بر بانک ها و نبود شیوه جایگزین برای سرمایه گذاری ریسک گریز ، شاید از طریق کنترل نرخ بهره (در شرایط تورمی) تداوم فعالیت بانکی را امکان پذیر کند، ولی در بازار سرمایه که اعمال چنین کنترل هایی سختتر است این عمل منجربه ناکارآمد شدن تأمین مالی از طریق انتشار اوراق می گردد.

لذا ضروری است نرخ بهره متناسب با شرایط اقتصادی و میزان و نوع سرمایه گذاری ها تغییر یابد. از طرفی در بحث تأمین مالی از طریق انتشار اوراق، بنگاه های اقتصادی یکسان تلقی شده اند و یک بنگاه از لحاظ نرخ تأمین مالی با یک بنگاه کم ریسک تفاوت چندانی ندارد.

وی در ادامه نقش موسسات رتبه بندی را با اهمیت ارزیابی کرد و توضیح داد: نقش کمرنگ موسسات رتبه بندی منجر به عدم درک سرمایه گذاران از میزان ریسکی که می پذیرند گردیده و گاهاً سرمایه گذاران در حالیکه برای برخی از شرکت ها ریسک زیادی قبول کرده اند ، نرخ بازده متناسب دریافت نمی کنند. حقیقت آن است که همه شرکت ها و پروژه ها دارای نرخ بازدهی و بهره وری یکسان نیستند و به طبع می توانند سرمایه گذاران خود را از بازده های متفاوتی برخوردار سازند.

همچنین یکی از نکات قابل تامل در این خصوص آن است که متداول ترین ابزار تامین مالی در این حوزه اوراق مشارکت است که بر اساس مبانی انتشار ، قرار است منافع حاصل از مشارکت را میان سرمایه گذار و سرمایه پذیر تقسیم کند، اما در سال های اخیر سود نهایی تمامی طرح های مبنای این اوراق دقیقا معادل سود علی الحساب و برابر با هر پروژه دیگری بوده است. شناورسازی نرخ سود تسهیلات بانکی و سود اوراق تامین مالی بر اساس نرخ های‌بازدهی متفاوت شرکت ها و پروژه ها می تواند به پویایی بازار تامین مالی کمک کند و از همبستگی شدید نرخ اوراق و تسهیلات بکاهد.

وی افزود: علیرغم وجود اختیارات قانونی انتشار و صدور سهام به قیمتی متفاوت از قیمت اسمی در قانون تجارت (ماده 160) و قانون مالیات های مستقیم، تقریباً تمامی افزایش سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس از طریق صدور سهام به قیمت اسمی انجام میشود، این امر باعث شده تا در ورود سرمایه گذاران جدید به شرکت، عمده مبالغ پرداختی توسط ایشان ( در خرید حق تقدم خرید سهام)، به سهامدارانی که از حق تقدم خود در افزایش سرمایه ها استفاده نکرده اند، داده شده و تنها بخش اندکی ( به قیمت اسمی ) به شرکت وارد شود ؛ این رویه قطعا در جذب منابع چندان موفق نبوده و به شرکت ها امکان جذب منابع در زمان افزایش قیمت سهام را نخواهد داد .

تجریشی به عدم آشنایی بنگاه های مالی از ابزارهای بازار سرمایه به منظور تأمین مالی اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مشکلات، عدم آشنایی بنگاه های مالی از ابزارهای بازار سرمایه در جهت تأمین مالی است و اغلب تأمین مالی در بازار سرمایه از طریق افزایش سرمایه و انتشار سهام که گرانترین شیوه تأمین مالی است به عنوان مطلوبترین روش مد نظر بنگاه ها قرار گرفته است. لذا فرهنگ سازی و آشنا کردن فعالان اقتصادی به موضوع تأمین مالی به صورت عام و از طریق روش ها و ابزارهای نوین بازار سرمایه به صورت خاص و تشویق استفاده از ظرفیت های قانونی موجود در تأمین مالی از بازار سرمایه می تواند راهگشا باشد.

وی برخی چالش های موجود در مسیر تامین مالی بنگاه های اقتصادی را برشمرد و اظهار داشت: در نهایت با توجه به چالش های موجود در مسیر تامین مالی بنگاه های اقتصادی ، به نظرمی رسد راهکارهایی از قبیل تجمیع تمام قوانین مرتبط با انواع تامین مالی در یک قانون جامع تحت عنوان قانون تامین مالی ، شناور سازی نرخ سود تسهیلات بانکی و سود اوراق تامین مالی بر اساس نرخ های بازدهی متفاوت شرکت ها و پروژ ها ، تأسیس و گسترش موسسات رتبه بندی اعتباری اوراق با قابلیت رتبه بندی انواع اوراق بهادار مالی، تعیین شرکت های برتر جهت انتشار اوراق بدون رکن ضامن ، توسعه ابزارهای مبتنی برسرمایه در کنار انتشار طیف وسیعی از اوراق بدهی (مانند اوراق وکالت، جعاله، منفعت، مرابحه، استصناع و. ) ، تأسیس شرکت های سهامی عام پروژه و تقویت صندوق های سرمایه گذاری بتواند به پویایی نظام تامین مالی کمک کند و در عین حال منجر به افزایش سهم تامین مالی از طریق بازار سرمایه شود.

رییس هیات مدیره بورس تهران در پایان هدف از ایجاد بازار اولیه را تامین مالی بنگاه ها عنوان کرد و گفت: باید توجه کرد عدم توجه به بازار اولیه و عدم هدایت منابع به سمت بازار سرمایه، منجر به افزایش قیمت محصولات مالی در بازار ثانویه در صورت ورود بیش از حد نقدینگی میگردد.

باید توجه کرد که بازار ثانویه به تنهایی مولد نیست و درصورتی که رونق بازار سرمایه به بازار اولیه منتقل شود می تواند منجر به جذب سرمایه، تولید و اشتغال گردد. در واقع هدف از این بازار ایجاد رونق برای هدف اصلی بازار سرمایه که تأمین مالی بنگاه هاست و نباید تحت تأثیر بازار ثانویه مورد غفلت قرار گیرد.

۱۴ اصطلاحات بورسی مهم و کاربردی که باید بدانید!

بورس تنها یک بازار نیست، بلکه نمادی از یک علم بزرگ به نام اقتصاد است. شما هرچقدر هم که ازنظر آکادمیک در اقتصاد قوی باشید و بدانید که مفاهیم اصلی آنچه معنایی دارند درنهایت عیار اصلی سنجش دانش شما بورس خواهد بود. بورس جایی است که به‌صورت عملی می‌توانید علم خودتان از اقتصاد و بازارهای سرمایه‌ای را آزمایش کنید. پس نمی‌شود انتظار داشت که در این آزمایشگاه بزرگ و خطرناک اقتصاد بدون دانستن اصطلاحات بورس موفق شد.

به‌طورکلی هر علم و هر فنی برای خود اصطلاحاتی دارد. این اصطلاحات بیشتر برای ساده‌تر کردن مکالمه و راحت‌تر کردن انتقال پیام استفاده می‌شود. بورس به‌عنوان یک زمینه تخصصی نیز از این داستان مستثنا نیست. اتفاقاً بورس محلی است که اصطلاحات فنی و تخصصی در آن می‌توانند تأثیرگذار باشند. ازاین‌رو لازم است که اصطلاحات بورس را یاد بگیریم و کم‌کم از آن‌ها استفاده کنیم.

بسیاری از مفاهیم در آموزش‌ها، معامله گری ها، سرمایه‌گذاری و از همه مهم‌تر در اخبار مربوط به بازار سرمایه‌بر اساس همین اصطلاحات بورس بیان می‌شود. پس شما باید این اصطلاحات را به‌خوبی بدانید و از آن‌ها در این زمینه تخصصی استفاده کنید. ما در ادامه سعی می‌کنیم مهم‌ترین اصطلاحات بورس را کاربری زیادی هم دارند معرفی کنیم و توضیحی هم برای آن داشته باشیم.

شاخص کل از مهم‌ترین اصطلاحات بورس

شاخص کل یک تب‌سنج برای بازار محسوب می‌شود. شما زمانی می‌توانید در بازار سرمایه‌ای مانند بورس موفق باشید که بتوانید روند کلی آن را درک کنید. شاخص بورس به شما نشان می‌دهد که این روند در چه سمتی قرار دارد.
توجه داشته باشید که صعودی یا نزولی بودن شاخص کل نشان‌دهنده این نیست که تمامی سهم‌ها صعودی یا نزولی هستند، بلکه بیشتر این موضوع را نشان می‌دهد که رفتار سهامداران عمده و بزرگ در بازار به چه صورت است. بزرگان دنیای بورس بر اساس همین شاخص می‌توانند میزان ورود و خروج پول به بازار را تخمین بزنند و بر اساس پیگیری رد پای این پول‌ها تصمیم بگیرند که حرکت بعدی آن‌ها در بورس چه باشد.

تحلیل تکنیکال و بنیادی

از مهم‌ترین اصطلاحات بورس را می‌توان مربوط به تحلیل تکنیکال و بنیادی دانست. بسیاری از شما با این مفاهیم سروکار دارید و به‌نوعی غیرحرفه‌ای‌ترین فرد در بازار سرمایه نیز می‌داند تحلیل تکنیکال و بنیادی چیست؛ اما مسئله این است که این دانش برای بسیاری از کاربران و معامله گران سطحی است. آن‌ها تصور می‌کنند که تحلیل تکنیکال یعنی استفاده از اندیکاتورها و شاخص‌های مختلف بورسی و به‌نوعی معتقدند تنها باید نمودار و چارت را جراحی کرد. این افراد همچنین معتقد هستند که تحلیل تکنیکال می‌تواند بهترین نقاط ورود و خروج را به ما نشان بدهد؛ اما یک سؤال می‌تواند تمامی این تصورات را به هم بزند.

اگر تحلیل تکنیکال و دانش استفاده از آن بر اساس این تعریف می‌توانست تا این اندازه مفید و کارآمد باشد، پس چرا همه در این بازار موفق نیستند؟ تمام آموزش‌ها از صفرتا صد این نوع تحلیل به‌صورت رایگان در سطح اینترنت وجود دارد، اگر قرار بود استفاده از چند اندیکاتور و شاخص و … شمارا موفق می‌کرد امروز بازنده کمتری در بازار سرمایه‌ای داشتیم. آیا این ناشی از عدم توانایی تحلیل تکنیکال است؟ خیر. این موضوع ناشی از عدم فهم درست از مفهوم تکنیکال است.

تکنیکال به معنی پیش بینی آینده نیست. تکنیکال یعنی شما روند سهم از گذشته تا امروز را موردبررسی قرار دهید و بر اساس اتفاقات مختلف سعی کنید شخصیت این سهم را بشناسید. تحلیل تکنیکال یعنی یک نوع روانشناسی سهم.

اما تحلیل بنیادی که کمتر کسی سراغ آن می‌رود نیز معنای دیگری برای خود دارد. بر اساس تعریف اقتصادی، تحلیل بنیادی تحلیلی است که سعی می‌کند چشم‌انداز بلندتری به بازار سرمایه داشته باشد و روند بازار را به‌صورت کلی‌تر و اساسی‌تر نگاه کند. مسلماً برای این کار نیاز به تجربه و دانش بالا مانند دانش حسابداری و اقتصاد است.

پرتفوی یکی دیگر از اصطلاحات بورس

از اصطلاحات بورس که بسیار هم پرکاربرد است می‌توانیم به پرتفوی اشاره‌کنیم. این اصطلاح به معنی سبد سهام است. درواقع این اصطلاح بر این اساس پایه‌گذاری شده است که شما بتوانید سبد سهام متنوعی تشکیل بدهید. پرتفوی یک کلمه فرانسوی به معنی کیف پول چرم است. آیا شما در کیف پول خودتان از یک نوع اسکناس استفاده می‌کنید؟ سبد سهام نیز درست چیزی شبیه به این معنی و مفهوم را دارد. شما باید بتوانید بر اساس استراتژی خودتان سبدی متنوع را تشکیل دهید. البته در این مسیر نیاز به دانش و تجربه و البته شناخت بالا از بازار دارید.

یکی از جالب‌ترین اصطلاحات بورس را می‌توان معنی همت در بورس بدانیم. همت در بورس یعنی چه؟ اصطلاح همت در بورس درواقع نه علمی و نه عملی است. این اصطلاح یک نوع مخفف است. همت مخفف هزار میلیارد تومان است. ازآنجایی‌که بازار بورس معاملات گسترده انجام می‌گیرد و معمولاً ارزش معاملات هزار میلیارد تومان را هم رد می‌کند عملاً از همت استفاده می‌کنیم. مثلاً به‌جای این‌که بگوییم ارزش بازار فلان سهم ۲۰ هزار میلیارد تومان است می‌گوییم ارزش بازار فلان سهم ۲۰ همت است! راحت‌تر بیان نمی‌شود؟ همت را به خاطر داشته باشید.

اگر میخواهید بدانید اصطلاح گین در بورس چیست این مقاله به شما کمک خواهد کرد.

اصطلاحات تابلو بورس

اصطلاحات تابلو بورس را شاید بتوانیم مهم‌ترین و پر چالش ترین اصطلاحات بورس بدانیم. برخی از این اصطلاحات عبارت‌اند از:

دامنه نوسان: بر اساس قانون بورس ایران نمادهای سهم روزانه نمی‌توانند بیش از درصد مشخصی تغییر قیمت داشته باشند. این کار برای حفظ امنیت سرمایه سهامداران خرد است. بر اساس آخرین قانون دامنه نوسان غالب سهم‌ها +۵ تا -۵ است. این دامنه برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری + ۱۰ تا منفی ده در نظر گرفته‌شده است.

صف خرید – صف فروش: زمانی که در بازار تقاضا بسیار زیاد باشد و عملاً فروشنده‌ای حاضر نباشد در آن دامنه نوسان برگه سهم خود را برای فروش عرضه کند، صف خرید تشکیل می‌شود. زمانی هم که عرضه در بازار زیاد باشد و خریداری دراین‌بین وجود نداشته باشد عملاً صف فروش تشکیل می‌شود.

آخرین قیمت: بازار بورس ایران تا ساعت ۱۲ و نیم در روزهای کاری فعالیت خود را انجام می‌دهد. قیمت آخرین معامله‌ای که ثبت می‌شود را آخرین قیمت می‌گویند.

حجم‌مبنا: برای این‌که قیمت سهم راحت جابه‌جا نشود و چند فروشنده یا خریدار بزرگ نتوانند به‌سادگی قیمت سهم را دست‌کاری کنند، حجم‌مبنا تعریف می‌شود. حجم‌مبنا در هر قیمتی که پر شود نشان می‌دهد که این قیمت مورد تائید بسیاری از سهامداران است و این قیمت را به‌عنوان قیمت پایانی (صفرتابلوی فردا) معرفی می‌کند.

قیمت صفر تابلو فردا: آخرین قیمت هیچ‌گاه به‌عنوان مبنای تابلو فردا استفاده نمی‌شود. زمانی که حجم‌مبنا بر روی قیمتی سرریز شود عملاً آن قیمت را قیمت پایانی و قیمت صفر تابلو فردا می‌نامند.
EPS: ای پی اس مقدار سود پیش‌بینی‌شده برای دوره مالی است. این مقدار ممکن است تغییر کند. اگر تغییر ای پی اس بیش از ده درصد باشد نماد بسته می‌شود تا سهامداران از این تغییر مطلع شوند. توجه کنید ای پی اس می‌تواند نشان دهد یک نماد یا شرکت تا چه اندازه می‌تواند سود ساز باشد.

NAV، یکی دیگر از اصطلاحات بورس

از اصطلاحات بورس که بسیار هم اهمیت دارد NAV یا ارزش خالص دارایی است. نام دیگر این مفهوم را ارزش ذاتی گذاشته‌اند. وارن بافت معتقد است که ارزش ذاتی مانند راهبر یک سهم است درنهایت قیمت سهم را به سمت خود می‌کشد. توجه داشته باشید که ارزش ذاتی با مفهوم قیمت متفاوت است.
قیمت بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود حال این‌که ارزش ذاتی به فاکتورهای بسیاری ازجمله صورت‌های مالی، دارایی‌ها و هزاران چیز دیگر وابسته است.

می‌توانیم از پرکاربردترین اصطلاحات بورس را عرضه اولیه بدانیم که حتی کسانی هم که در بورس حضور ندارند درگیر کرده است. عرضه اولیه درواقع اولین حضور یک نماد یا شرکت در بازار بورس یا فرابورس است. در بازار ثانویه فارکس این عرضه درصد مشخصی از این شرکت به فروش گذاشته می‌شود و خریداران با ثبت درخواست خرید و سفارش گذاری تعدادی از این برگه سهام را خریداری می‌کنند. توجه داشته باشید که سرمایه جذب‌شده در عرضه اولیه متعلق به شرکت مذکور است اما در بازار ثانویه و خریدوفروش برگه سهام دیگر سرمایه‌ای سمت شرکت مذکور نمی‌رود.

سؤالات متداول

۱- چند مورد از اصطلاحات بورس وجود دارد؟
شاید هزاران اصطلاحات بورس را بتوان پیدا کرد. کتاب‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد.

۲- کاربرد اصطلاحات بورس چیست؟
این اصطلاحات به شما اجازه می‌دهد که مفاهیم را سریع درک کنید و منظور خودتان را نیز سریع به دیگران منتقل کنید.

۳- آیا لازم است اصطلاحات بورس را یاد بگیریم؟
سعی کنید از این اصطلاحات استفاده کنید. به‌هرحال در بازار برای هر کلمه یا اصطلاح زیرنویس قرار نداده‌اند و اگر شما این کلمات را نتوانید به‌درستی بفهمید شاید درجایی متضرر شوید.
توصیه میکنم در ادامه مقاله لیست شرکت های فرابورس ، فیبوناچی در بورس و انتقال دیتای بورس ایران به متاتریدر را مطالعه نمایید تا اطلاعات بیشتری کسب کنید.

اوراق اجاره چیست؟

اوراق اجاره از انواع اوراق بدهی بوده که یک شرکت برای تامین منابع مالی مورد نیازش اقدام به انتشار این اوراق می‎کند. این قرارداد از جمله اوراق بدهی با نرخ سود ثابت است و به موجب آن شرکت مذکور متعهد می‎شود که در دوره‎های زمانی معینی به دارندگان این اوراق سودی را پرداخت کند. همچنین این شرکت در تاریخ سررسید موظف بازپرداخت اصل پول به دارندگان اوراق می‎باشد.

در چنین قراردادی مفهومی به نام مالکیت مشاع برای دارندگان اوراق وجود دارد. به زبان ساده‎تر وقتی یک شرکت اقدام به انتشار این اوراق می‎کند، تا تاریخ سررسید همه دارندگان اوراق در مالکیت دارایی‎های خریداری شده توسط شرکت مذکور سهیم هستند. بر طبق قانون، دارایی‎هایی که توسط شرکت منتشرکننده خریداری می‎شوند، دارایی‎های ثابت هستند. نکته اخیر یکی از تفاوت‎های قابل توجه اوراق اجاره با اوراق مشارکت است. در اوراق مشارکت، منابع مالی جمع‎آوری شده صرف پروژه‎های عمرانی و یا پروژه‎های بزرگ می‎شود و در واقع در بهره‎برداری یک پروژه شما با طرف دیگر قرارداد مشارکت دارید.

ارکان اوراق اجاره

بر اساس تعریف، اوراق اجاره دارای 8 رکن هستند:

1. بانی: همان شرکتی است که برای تامین منابع مالی خود، از طریق واسط اقدام به انتشار اوراق می‎کند.
2. واسط: نام دیگر نهاد واسط، عامل انتشار است که یک پل ارتباطی مهم بین بانی و سایر ارکان قرارداد است.
3. خریداران: این افراد اوراق خریداری کرده و سرمایه‏ای را بازار ثانویه فارکس برای شرکت فراهم می‎کند تا ساختمان، تاسیسات، ابزارآلات و دارایی‎های ثابت مورد نیازش را تامین کند.
4. متعهد: اگر اوراق عرضه شده به طور کامل به فروش نرسد، متعهد پذیره‎نویسی موظف است تا باقی اوراق را خریداری نماید.
5. عامل پرداخت: عامل یا نهادی که وظیفه انتقال مبالغ مرتبط با قرارداد( یعنی سود و اصل پول) را بر عهده دارد.
6. عامل فروش: بانک، موسسات مالی و یا کارگزاری‎هایی که از طرف نهاد واسط برای عرضه اوراق انتخاب شده است.
7. ضامن: فرد یا نهادی که مستقل از بانی که متعهد می‎شود در صورت عدم اجرای تعهدات توسط بانی، آن‎ها را بر عهده گرفته تا در صورت لزوم و با توجه شرایط و میزان تعهدات انجام شده، سود و اصل پول خریداران را به آن‎ها بپردازد
8. بازارگردان: بازارگردان نهادی است که نبض و جریان انتشار اوراق و خرید و فروش آن را تنظیم می‎کند. در واقع وظیفه این نهاد تنظیم عرضه و تقاضا است.

ریسک‎های اوراق اجاره

به طور کلی این اوراق نسبت به سهام ریسک بیشتر و نسبت به اوراق مشارکت، ریسک نسبتا بیشتری(از جهت از دست دادن سرمایه) دارند. در رابطه با اوراق اجاره ریسک‎هایی متوجه خریدار و ریسک‎هایی متوجه بانی است:

• ریسک‎های مربوط به خریدار: این ریسک ناشی از این است که دارایی‎های ثابت مانند یک ساختمان یا یک وسیله نقلیه باربری در گذر زمان دچار استهلاک می‎شوند. حتی این ریسک وجود دارد که دارایی مذکور در قرارداد دچار حریق یا سوانح دیگری شده و به طور کامل از بین برود. جهت مقابله با این ریسک، بانی باید اقدام به بیمه کردن دارایی خریداری شده کند. ریسک دیگر این اوراق به مانند سایر اوراق بدهی، ریسک نکول است. ریسک نکول به معنی عدم انجام تعهدات و وظایف از طرف بانی است.
• ریسک‎های مربوط به بانی: یکی از ریسک‎هایی که متوجه بانی است، این است که اوراق به میزان کافی به فروش نرسد. البته برای رفع این ریسک نهاد واسط اقدام به انعقاد قرارداد با متعهد می‎کند. ریسک دیگر برای بانی ریسک نقدشوندگی است.

انواع اوراق اجاره

بر اساس نوع قرارداد اجاره، دو نوع اوراق اجاره وجود دارد:

زمانی که در قرارداد ذکر نشود که بانی باید دارایی مذکور را خریداری کند، پس از تاریخ سررسید نهاد واسط باید دارایی را به فروش برساند و اصل پول را بر اساس سهم مالکیت دارندگان به آنها پرداخت کند.

برخلاف اوراق اجاره عادی، در اوراق اجاره به شرط تملیک بانی باید دارایی مذکور را خریداری کند. در واقع در این قرارداد “شرط” می‎شود که بانی تا تاریخ سررسید باید دارایی مذکور را خریداری کند.

اوراق اجاره عادی نسبت به اوراق اجاره به شرط تملیک ریسک بیشتری برای سرمایه‎گذاری دارند. در حال حاضر در کشور تنها از اوراق اجاره به شرط تملیک استفاده می‎شود و سرمایه‎گذار از دریافت اصل پول خود اطمینان دارد.

بر اساس هدف انتشار، اوراق اجاره به سه دسته تقسیم می‎شوند:

زمانی که یک شرکت به یک کالا یا دارایی نیاز دارد، از طریق نهاد واسط اقدام به انتشار اوراق اجاره می‎کند. خریداران مبلغی را به نهاد واسط پرداخته و اوراق را دریافت می‎کنند. حال نهاد واسط کالا یا همان دارایی مورد نیاز شرکت را خریداری کرده و آن را به شرکت مذکور اجاره می‎دهد. نهاد واسط نیز یا از طریق عامل پرداخت(در صورت وجود) یا خودش اقدام به پرداخت سود(همان اجاره‎ای که از شرکت دریافت کرده است) در بازه‎های زمانی معین به خریداران می‎کند. در تاریخ سررسید اوراق، بسته به نوع قرارداد اجاره که عادی باشد یا به شرط تملیک، اصل پول به خریداران بازپرداخت می‎شود. اگر قرارداد عادی باشد، نهاد واسط باید دارایی مذکور را فروخته و اصل پول را تامین کند. اگر هم قرارداد به شرط تملیک باشد، شرکت باید دارایی مذکور را خریداری کند.

زمانی که شرکت به وجه نقد( و نه کالا) نیاز داشته باشد، دارایی خودش را به نهاد واسط می‎فروشد. نهاد واسط وجه نقد لازم برای این خرید را از خریداران دریافت می‎کند. سپس نهاد واسط همین دارایی را به شرکت مذکور اجاره می‎دهد. از این روش شرکت‎ها برای پیشبرد طرح‎های توسعه خود استفاده می‎کنند.

نهادهایی که از این نوع قرارداد استفاده می‎کنند(بانی)، معمولا بانک‎ها، موسسات مالی و لیزینگ‎ها هستند. بانی دارایی خود را قبلا تحت قرارداد اجاره به شرط تملیک به فرد یا افرادی دیگر واگذار کرده است. حال نهاد واسط با جمع‎آوری نقدینگی از خریداران، دارایی تحت تملک بانک را خریداری می‎کند و بانی دیگر حقی در آن دارایی ندارد.

لازم به ذکر است که اجاره‎بها یا همان سودی که باید به خریداران پرداخت شود، از طریق شرکت طرف قرارداد به شرکت سپرده گذاری مرکزی پرداخت شده و شرکت نامبرده سود را به خریداران می‎پردازد.

آیا اوراق اجاره در بازار بورس قابل معامله هستند؟

بله. یکی از قابلیت‎هایی که این اوراق دارند، امکان خرید و فروش آنها در بازار ثانویه بورس است و اگر دارنده اوراق نخواهد تا زمان سررسید برای دریافت اصل پول خود صبر کند، می‎تواند آنها را در این بازار به فروش برساند.

به طور کلی اوراق اجاره توسط نهاد واسط یا در بانک یا در بازار سرمایه منتشر می‎شود. اگر نهاد واسط بخواهد اوراق را در بازار بورس عرضه کند، باید ابتدا مدارک و مستندات لازم را به سازمان بورس ارسال کند. حال سازمان بورس با بررسی مستندات ارسالی، اجازه صدور این اوراق را به نهاد واسط می‎دهد و بقیه مراحل مشابه آنچه در بخش‎های قبل توضیح داده شد، طی می‎شود.

منظور از بازار ثانویه بورس چیست؟

به طور کلی بازار سرمایه را می‎توان متشکل از دو بازار دانست:

1. بازار اولیه: بازاری که اوراق مربوط به یک شرکت برای اولین بار عرضه شده و افراد از طریق پذیره‏نویسی اقدام به خرید این اوراق می‎کنند، بازار اولیه نامیده می‎شود. نمونه عرضه در این بازار، فروش صندوق ETF توسط دولت به مردم بود.
2. بازار ثانویه: بازاری که اوراق معامله شده در بازار اولیه، در آن مجددا مورد معامله قرار می‎گیرد بازار ثانویه نام دارد. معاملات بعدی صندوق ETF که قیمت آن تا 20 هزار تومان به ازای هر واحد بالا رفت، نمونه‎ای از معامله در بازار ثانویه است.

پس اگر شما نخواهید اوراق اجاره خریداری شده را تا تاریخ سررسید مشخص شده نگهداری کنید، می‎توانید آن را در این بازار به فروش برسانید. در تصویر زیر نمونه‎ای از اوراق اجاره قابل معامله در بازار بورس را مشاهده می‎کنید.( در سایت www.tsetmc.com با انتخاب اوراق بدهی می‎توانید انواع اوراق بدهی از جمله صکوک اجاره را مشاهده کنید)

با مراجعه به سایت فرابورس ایران به نشانی www.ifb.com با جستجوی اوراق اجاره، می‎توانید اوراق قابل معامله را در فرابورس را نیز مشاهده کنید.

همچنین در سایت بورس ایران به نشانیwww.tse.ir و با جستجوی عبارت اجاره، اوراق صکوک اجاره را مشاهده می‎کنید که اول نام آنها “ص” درج شده است(به عنوان مثال صگل).

اوراق اجاره را از کجا بخریم؟

• یکی از محل‎هایی که شما می‎توانید اقدام به خرید اوراق اجاره کنید، در بازار بورس است و شما تنها به یک کد معاملاتی و ثبت نام در یک کارگزاری معتبر نیاز دارید.
• راه دیگر هم شرکت در پذیره‎نویسی‎های اعلام شده از طریق بانک ها است.

اوراق اجاره یکی دیگر از اوراق بهادار قابل سرمایه‎گذاری هستند که در این مقاله راجع به آن توضیحاتی داده شد. یکی از دلایل جذابیت اوراق اجاره ( و اوراق مشارکت) این است که سود اوراق، از مالیات معاف است. اوراق اجاره از آنجا که یک پشتوانه مالی مشخص دارند(مثلا ساختمان خریداری شده توسط نهاد واسط)، از اوراق اسلامی یا صکوک به حساب می‎آید و مشمول قاعده ربا نیست. با وجود اینکه سود این اوراق از سود سهام ممکن است کمتر باشد، اما ریسک آن هم کمتر است. در عین حال برتری اوراق اجاره نسبت به سپرده‎های بانکی در این است که برای کسب سود از سپرده‎ بانکی، نباید تا مدت زمان تعیین شده پول خود را برداشت کنید. در حالیکه با داشتن اوراق بدهی می‎توانید آن ها را در بازار سرمایه معامله کنید. سود اوراق اجاره معمولا در حدود سود اوراق مشارکت و گاهی نیز از آن بیشتر است.

سرمایه گذاری در انواع بازار های مالی

انواع مختلفی از بازار های مالی ، با تنوعی از سرمایه گذاری ها و مشارکت کنندگان وجود دارد .

بازار های مالی را بر حسب انواع سرمایه گذاری ها ، سر رسید سرمایه گذاری ها ، انواع وام دهندگان و وام گیرندگان ، محل بازار و انواع مبادلات دسته بندی می نمایند .

در این قسمت متداول ترین تقسیم بندی های بازارهای مالی ارائه می شود .

بازار پول و سرمایه

بازار مالی از نظر سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته تقسیم می شود :

بازار پول :

این بازار ، بازار مطالبات کوتاه مدت (حداکثر تا یک سال) را شامل می شود . گرایش اصلی این بازار بر ابزاری است که بتوان به وسیله آن ، به سرعت وضعیت نقدشوندگی را تغییر داد . به همین علت است که در این بازار سرعت نقدشوندگی بالا بوده و نیاز های کوتاه مدت تا یک سال در آن تامین می شوند .

در عین حال ، نرخ بهره نیز در این بازار بیش از حد متعارف بوده و به دلیل ماهیت کوتاه مدت آن ، تبدیل وجوه جمع آوری شده به سرمایه مالی امکان پذیر نبوده و تنها برای تامین مالی عملیات تولیدی و تجاری پیش بینی نشده به کار می رود .

اشخاص حقیقی و حقوقی که در این بازار مشغول به کار هستند عبارتند از : کارگزاران اوراق بهادار دولتی ، بانک ها و سایر موسسات مالی .

بازار سرمایه :

بازاری است که ارتباط تنگاتنگی با پس انداز و سرمایه گذاری دارد و به مثابه یک واسطه مالی ، پس انداز واحد های اقتصادی دارای مازاد را به واحد های دارای کسری ، برای سرمایه گذاری انتقال می دهد .

به عبارت دیگر بازار سرمایه ، نقش هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را به عهده دارد .

در این بازار نیاز های بلند مدت ( معمولا بیش از یک سال ) تامین می شود . غالبا اینگونه وجوه به سرمایه تبدیل می شود و با ریسک همراه است .

از مهم ترین ابزار های بازار سرمایه ، در بازار های مالی پیشرفته ، می توان به انواع اوراق قرضه ، معاملات تاخت و اختیار معامله اشاره کرد که در بخش اوراق بهادار بازار سرمایه مورد بحث قرار گرفت .

بازار اولیه و بازار ثانویه

بازارهای مالی را از دید عمر ابزار مورد معامله می توان به بازار اولیه و بازار ثانویه دسته بندی کرد :

بازار اولیه( Primery Market ) :

مشخصه بازار اولیه این است که در آن ، شرکت کنندگان در بازار ( پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران ) دارایی های مالی را مستقیما از منابع اولیه آن خریداری می کنند . بازار های اولیه ، واحد های اقتصادی را قادر می سازند که نیاز های مالی خود را از طریق مراجعه به عموم و انتشار سهام تامین می نمایند . با انتشار سهام قابل مبادله در بازار ، شرکت علاوه بر تامین منابع مالی مورد نیاز خود ، بازاری نیز برای معاملات سهام فراهم می سازد .

منابع مالی که از این طریق جمع آوری می شود شرکت را قادر می سازد تا منابع مورد نیاز خود را از طریق مناسب تری نسبت به شرکت های سهامی خاص تامین نماید . شایان ذکر است که استفاده از این مزایا ، هزینه هایی را در بر دارد . به این صورت که شرکت ، هزینه های مداومی را جهت اطلاع رسانی به سرمایه گذاران متحمل می شوند و همچنین هزینه هایی که به طور مستقیم و غیر مستقیم به هنگام انتشار و عرضه سهام از نظر قانونی ، اداری ، حسابرسی و حق خرید سهام ، به عهده شرکت است .

بازار ثانویه( Secondary Market ) :

بازاری است که در آن ، معامله بر روی اوراق بهادار موجود ، که قبلا انتشار یافته اند صورت می گیرد . در این بازار قیمت ها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می شود و شرایط لازم جهت تبدیل دارایی های مالی به وجه نقد ، فراهم می شود . درصورت نبود چنین بازاری ، نه تنها اکثر سرمایه گذاران تمایلی به خرید اوراق بهادار از خود نشان نمی دهند ،بلکه انتظار بازدهی نسبتا بیشتری به منظور پوشش ریسک ناشی از عدم نقد شوندگی دارایی های مالی خواهند داشت.

میزان توسعه یافتگی بازار ثانویه یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در رشد و کارایی بازار اولیه است در همین رابطه بازار بورس اوراق بهادار یکی از مهم ترین بازار های سرمایه و بازار ثانویه شناخته شده است . بازار ثانویه وقتی نقدشونده شناخته می شود که بتواند به سهولت شرایط مبادله میان خریداران و فروشندگان را به گونه ای فراهم نماید ، که بدون ایجاد تغییر زیادی در قیمت ، معاملات در قیمتی نزدیک به قیمت تعادل بازار ، انجام شوند .

بازار بورس و بازار خارج از بورس

از بعد قانونمندی و انضباط نظارتی بازار های مالی را به بازار های رسمی ( بورس ها ) و بازار های غیر رسمی ( بازار خارج از بورس ) تفکیک می نمایند.

بورس های اوراق بهادار سازمان یافته ، تشکیلات فیزیکی مشهود هستند که در برخی کشور ها یک یا چند بورس سازمان یافته فعالیت می کنند .

برای مثال از بورس های سازمان یافته در امریکا ، می توان به بورس نیویورک(NYSE) ، بورس آمریکا(AMEX) و بورس های منطقه ای همانند بورس فیلادلفیا و شیکاگو اشاره نمود .

بورس نیویورک با بیش از 200 سال قدمت ، بزرگ ترین بورس سازمان یافته دنیاست .

برای اینکه سهامی امکان مبادله در بورس سازمان یافته را داشته باشد ، بایستی مورد پذیرش بورس قرارگیرد . بورس ها بسته به شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور ها ، اقدام به تدوین شرایط پذیرش شرکت ها می نمایند . این شرایط عمدتا ویژگی های کمی و کیفی هستند که شرکت ها باید از ان ها برخوردار باشند و یا ان ها را رعایت کنند .

بازار خارج از بورس یا فرابورس ، یک سازمان مشاهده ناشدنی است که دربرگیرنده شبکه ای از کارگزاران و معامله گران در سرتاسر کشور است . غالبا بازار خارج از بورس شامل تسهیلاتی است که برای انجام مبادلات اوراق بهاداری که در بورس های سازمان یافته مبادله نمی شوند ، درنظر گرفته می شود . این تسهیلات متشکل اند از :