فروش استقراضی یا Short Selling چیست؟
بازار دو طرفه یا معاملات دو طرفه به بازاری گفته می شود که در آن از کاهش قیمت سهم نیز می توان سود کسب کرد و حتی بدون مالکیت سهام می توان آنرا فروخت. اکثر بازار های بورس جهانی معاملات دو طرفه را برای کاربران خود فعال کرده اند.
فروش استقراضی چیست و چگونه از آن استفاده میشود؟
اگر با بازار سهام و اوراق بهادار سروکار دارید، احتمالا می‌دانید که روند بازار سهام به‌گونه‌ای است که معمولا یک سرمایه‌گذار، سهام (یا اوراق بهادار یا هر نوع دارایی مالی دیگری) را خریداری میکند و هنگامی که با گذشت زمان قیمت آن افزایش یافت، آن را می‌فروشد و از این طریق سود به‌دست می‌آورد. اما گاهی می‌توان هنگام اُفت شاخص‌های بازار، از سقوط ارزش یک سهام به سود دست یافت. ابزاری که به این منظور به‌کار می‌رود، فروش استقراضی (Short selling) نام دارد.
فروش استقراضی معامله‌ی بسیار پرمخاطره‌ای است چراکه خلاف جهت بازار حرکت میکند و به زمان‌بندی دقیق نیاز دارد. برای استفاده از این ابزار ابتدا باید با تقریب بالایی سقوط ارزش سهام در آینده را حدس بزنید. به‌عبارت دیگر باید تقریبا مطمئن باشید قیمت سهامی که در حال حاضر قصد فروش استقراضی آن را دارید، در آینده اُفت خواهد کرد. از آنجا که قیمت سهام معمولا رو به بالا گرایش دارد و در طول زمان افزایش می‌یابد، فروش استقراضی به زمان‌بندی دقیق بازار نیاز دارد و به همین دلیل استفاده از آن کمی دشوار به نظر میرسد.
برای روشن شدن موضوع فرض کنید با بررسی عملکرد یک شرکت به فروش استقراضی یا Short Selling چیست؟ این نتیجه رسیده‌اید که فروش محصولات یا خدمات این شرکت با مشکل روبه‌رو شده است و بنابراین درآمد آن رو به کاهش است. فرض کنید قصد دارید ۱۰۰ سهم از این شرکت را به‌صورت استقراضی بفروشید. کارگزارتان، ۱۰۰ سهم را از صاحب آن قرض خواهد گرفت (یا از سهم‌هایی که خود در اختیار دارد به شما قرض میدهد) و با دریافت کارمزد خود، سهام را به شما تحویل میدهد. کارگزار به صاحب سهام اطمینان میدهد که در آینده سهام او را پس خواهد داد. حال شما باید بلافاصله سهام قرض‌گرفته شده را به قیمت فعلی بازار به فروش برسانید. اگر حدس‌تان درست باشد و در آینده قیمت سهام سقوط کند، شما با خرید دوباره‌ی آن سهام (هنگامی که قیمت آن کاهش یافت) موضع کوتاه‌مدت (short position) خود را پوشش می‌دهید و سهام قرضی را به کارگزار خود تحویل خواهید داد. کارگزار شما نیز سهام را به صاحب اصلی آن باز می‌گرداند. مابه‌التفاوت قیمت فروش سهام و خرید مجدد آن با کسر هزینه‌ای که به کارگزار بابت کارمزد پرداخته‌اید، سودی خواهد بود که از فروش استقراضی به‌دست آورده‌اید.
چنانچه پیش‌بینی‌های شما نادرست از آب در بیاید و قیمت سهام به‌جای آنکه اُفت کند به‌طور صعودی افزایش بیابد، ضرر خواهید کرد و این زیان می‌تواند نامحدود باشد؛ چراکه سهام شرکت موردِنظر شما ممکن است پیوسته بالا و بالاتر برود. اما شما مجبورید که سهام فروخته‌شده را جایگزین کنید. در این حالت تا زمانی که موضع کوتاه‌مدت خود را پوشش ندهید به‌طور نامحدود ضرر خواهید کرد.
آیا فروش استقراضی کار عاقلانه‌ای است؟
به علت ریسک بالا و زیانی که ممکن است به دلیل پیش‌بینی نادرست متوجه سرمایه‌گذار شود، استفاده از فروش استقراضی شاید کمی دشوار به نظر برسد. با این حال در صورت پیش‌بینی درست، فروش استقراضی ممکن است عاقلانه باشد.
- در فروش استقراضی سرمایه‌گذارانی که در تشخیص و شناسایی شرکت‌های با عملکرد بد و قیمت بالا (قیمتی بالاتر از ارزش واقعی سهام) نسبت به شرکت‌های با عملکرد خوب و قیمت پایین (قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی سهام) مهارت بیشتری دارند، موفق خواهند بود. (توجه داشته باشید که در طی زمان قیمت سهم به سمت قیمت واقعی آن میل خواهد کرد.) این مهارت در تعداد کمتری از تحلیل‌گران وجود دارد و به همین دلیل معمولا کارگزاران و تحلیل‌گران بر سهامی که باید بخرند تمرکز میکنند نه بر سهامی که باید بفروشند. بنابراین خبرهای خوب (در مورد خرید سهام‌های سودآور) بیشتر از خبرهای بد از سوی این افراد مورد توجه قرار می‌گیرد.
- بسیاری از مؤسسات، فروش استقراضی انجام نمی‌دهند، بنابراین فرصت‌های بهره‌برداری نشده از فروش استقراضی در اختیار شما خواهد بود که میتوانید از آنها بهره‌مند شوید.
- سبد سهامی (پورتفولیو) که هم شامل موضع کوتاه‌مدت است و هم موضع بلندمدت را دربرمی‌گیرد، به‌طور کلی نسبت به سبد سهامی که فقط موضع بلندمدت دارد از نوسان کمتری برخوردار است. با این حال فروش استقراضی آن‌طور که به نظر میرسد آسان نیست و سودآوری اطمینان‌بخشی نیز ندارد. از سوی دیگر ریسک فروش استقراضی بسیار بالاست. زیان نامحدود از ریسک‌های شناخته‌شده‌ی فروش استقراضی است (به‌عنوان مثال اگر قیمت سهام به‌طور مرتب افزایش بیابد، به‌طور نامحدود ضرر خواهید کرد). یکی دیگر از ریسک‌های فروش استقراضی، فشار ناگهانی (short squeeze) است که سبب آسیب‌پذیری این فروشندگان میشود. فشار ناگهانی به این صورت است که در هنگام افزایش قیمت سهام، سرمایه‌گذاران نسبت به خریداری آن اقدام میکنند. از سوی دیگر فروشندگان استقراضی نیز برای پوشش زیان‌های خود سهام را می‌خرند و این سبب افزایش تقاضا میشود. به مجرد افزایش تقاضا، فروش استقراضی یا Short Selling چیست؟ قیمت سهام مزبور به‌سرعت رشد میکند. این موضوع به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک که نقدینگی کمی دارند بسیار پرخطر است. حتی اگر قیمت سهام بیش از حد بالا باشد، باز هم ممکن است به روند افزایشی خود ادامه بدهد و بیشتر از چیزی که هست افزایش بیابد و شما ناگزیر خواهید بود برای پوشش موضع خود آن را خریداری کنید. بهتر است برای میزان ضرر و زیان خود محدودیت قائل شوید.
- در فروش استقراضی فروشنده خلاف جهت روند بازار حرکت میکند. به‌طور معمول، روند بازار در درازمدت به‌صورت صعودی پیش می‌رود. هنگامی که سهامی را خریداری میکنید که از پایین بودن ارزش آن مطمئن هستید، باید از اینکه منتظر بمانید تا سودآوری آن سهام روی غلتک بیفتد احساس رضایت کنید (درصورتی‌که افق‌های سرمایه‌گذاری شما به اندازه‌ی کافی طولانی باشند). اما در فروش استقراضی در نهایت باید سهام را به هر قیمتی که در بازار عرضه میشود خریداری کنید تا آن را به صاحبش بازگردانید. درصورتی‌که بیشتر صبر کنید، ممکن است بازار در مسیر رو به بالای خود به حرکت ادامه بدهد. قوانین SEC (کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا) به سرمایه‌گذاران اجازه میدهد تا از فروش استقراضی فقط در مورد سهامی استفاده کنند که قیمت آن یا به صورت صعودی در حال افزایش است یا تقریبا ثابت است و به‌صورت بسیار جزئی (به سمت بالا) تغییر میکند. به عبارت دیگر نمی‌توانید سهامی را که در حال حاضر قیمت آن در حال کاهش است، به‌صورت استقراضی بفروشید. این قاعده برای ممانعت از کار سوداگرانی تدوین شده است که از طریق فروش استقراضی سنگین در زمان کاهش قیمت سهام و سپس خرید مجدد آنها، به سودهای کلان دست می‌یابند و سبب به‌هم‌ریختگی نظم بازار می‌شوند.
- پولی که از فروش استقراضی به‌دست می‌آید، در واقع به‌عنوان وثیقه نزد صاحبِ اصلیِ سهامِ قرض‌گرفته شده قرار دارد و در دسترس فروشنده‌ی سهام نخواهد بود. بنابراین فروشنده از این پول بهره‌ای کسب نخواهد کرد (گرچه برخی از مؤسسات و سازمان‌های بزرگ، بهره‌ی پول را در قالب تخفیف به فروشنده پرداخت میکنند).
- فروشنده باید هرگونه سود به‌دست‌آمده را پرداخت کند و علاوه بر آن باید مالیات بر سود سرمایه‌ی کوتاه‌مدت را نیز (صرف‌نظر از اینکه چه مدت در موضع کوتاه‌مدت بوده است) بپردازد.
به‌طور کلی فروش استقراضی روش قابل اطمینانی به شمار نمی‌رود و بنابراین نمی‌توان استفاده از آن را به همه توصیه کرد. اما اگر تصمیم گرفته‌اید که به‌عنوان یک راهبرد کلی آن را به‌کار ببندید، باید هوشمندانه عمل کنید و با تنظیم دقیق قیمت و زمان‌بندی بازار، ریسک فروش‌تان را کاهش بدهید. برای ضرر و زیان خود محدودیتی در نظر بگیرید و به موقع موضع‌تان را پوشش بدهید (محدوده‌ی زیان معمولا ۲۰ درصد از کل مبلغ سرمایه‌گذاری است). معمولا فروشندگان وسوسه می‌شوند اندکی بیشتر صبر کنند بلکه قیمت سهام بیشتر افت کند؛ در برابر این وسوسه مقاومت کنید. به این فکر کنید که ممکن است قیمت سهامی که به فروش رسانده‌اید مدام افزایش بیابد. فروش استقراضی موفق بیش از هر چیز به زمان‌بندی دقیق بستگی دارد و همین امر سبب شده است این کار بیشتر به تحلیل فنی شبیه باشد تا تحلیل بنیادی.
بازار دوطرفه چیست و مزایای آن کدامند؟
بطور کلی و عام دو نوع بازار یا مارکت را می‌توان متصور بود: بازارهای یک طرفه و بازارهای دوطرفه. در بازارهای یک طرفه مانند بورس تهران شما صرفا می توانید با آورده مالی خود سهامی را خریداری کنید. بعد از سپری شدن زمان سهامی را که از قبل معالمه کردید را با سود یا ضرر بفروشید. اما در بازار دوطرفه نظیر آتی سکه در ایران یا بازارهای جهانی شما می توانید علاوه بر خرید، فروش هم انجام دهید. فروش سهامی که از قبل نداشته اید! و همچنین میتوانید از کاهش قیمت ها نیز سود کسب کنید. در ادامه این مقاله که در سایت کلینیک اقتصاد منتشر شده به آموزش انواع معاملات در بازارهای یک طرفه و دو طرفه می پردازیم.
بازار دوطرفه به چه صورت است؟
بازار دو طرفه به نوعی بازار مالی می گویند؛ که سهامداران آن قادر است از موقعیت‌های مختلف به منظور کسب سود استفاده نماید. یکی از این فرصت‌های کسب سود حالت short sell و یا فروش استقراضی می باشد. در این حالت سهامداران بدون این که سهم مورد معامله مال خودشان شده قادر است کسب سود کند. به طور کلی در فروش استقراضی سهامداران و تریدرها متعهد می گردند که در آینده سهم آن شرکت را پس بدهند. در این حالت دیگر حتی زمانی که بازارهای مالی روند ریزشی به خود گرفته باشند شما خواهید توانست اقدام به کسب سود نمایید. در حالت عادی و در بازارهای یک طرف امکان همچین سودگیری وجود نخواهد داشت.
حال اگر پیش بینی اشتباه فروش استقراضی یا Short Selling چیست؟ شده باشد و قیمت خودرو نزولی گردد و به ۱۰۰میلیون تومان نزدیک شود. قادرید با خرید خودرو در بازار به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان و تحویل آن طبق قرارداد، مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان از خریدار دریافت نمایید. شما با انجام این قرارداد میتوانید ۷۰ % بازدهی کسب کرده. علاوه بر کسب بازدهی بالا و مداوم از بازار، مزایای دیگری هم برای بازاردوطرفه می‌توان بیان نمود. در واقع در بازارها یا بورس‌های جهانی، یک ابزار یا روش سرمایه‌گذاری تحت عنوان فروش استقراضی (Short Selling) وجود دارد. که می‌توان از نزول قیمت سهام سود نمود.
حال این حالت را برای تفهیم بیشتر موضوع، با بازار یک طرفه مقایسه کنید:
به عنوان نمونه فرض کنید شما سهام شرکت خودرو را به قیمت ۲۰۰ تومان معامله نموده اید. حال اگر قیمت سهام افزایش یابد شما هم به سود خوبی میرسید . اما در صورت کاهش قیمت کمتر از مبلغی که خریداری گردیده، شما وارد زیان در این معامله خواهید شد. پس در بازارهای یک طرفه اصل سود کردن شما به این صورت است که شما باید سهام را ارزان بخرید و بعد گران بفروشید. اما در بازار دو طرفه هم می توان سود نمود. به این صورت که از افزایش قیمت در هنگام خرید یک سهام وهنگام کاهش قیمت در زمان فروش سهام، سود کسب کنید. فعالان قدیمی بورس که دوران رکود بازار را لمس کردند، بیشتر می‌توانند به مزایای بازار دو طرفه اشراف داشته باشند.
مزایای بازار دوطرفه
- افزایش عمق معاملات: در بازارهای دوطرفه چون بر مبنای تحلیل و ارزیابی معاملات صورت گرفته است عمق بیشتری دارد و با تامل بیشتری نسبت به خرید یا فروش سهام تصمیم‌گیری خواهد شد.
- امکان کسب سود در شرایط نزولی: با توجه به سازوکاری که مطرح گردید.این بازار این امکان را فراهم خواهد کرد تا معامله‌گران در شرایط نزولی بازار نیز کسب سود نمایند.
- افزایش درصد نقدشوندگی: با توجه به تعهدات از پیش مشخص شده در این بازار، خریدار و فروشنده به وظایف خود آگاه است و متعهد به اجرای آن می باشند که همین موضوع یاعث نقدشوندگی سهام در زمان تعیین شده می گردد.
بازار یک طرفه و مشکلات آن
۱– ریسک نقدشوندگی سرمایه
یکی دیگر از مشکلات یک طرفه بودن بازار بورس صحبت نقدشوندگی این بازار در دوران رکود بازار بورس می باشد. سرمایه‌گذاران کلان و بزرگ در دوران رکود بورس با مشکلات فراوان قادرند کل سهام خود را نقد کرده و تغییر رویکرد سرمایه‌گذاری نمایند. به همین دلیل، یکی از عوامل اصلی که پول‌های درشت به سمت بورس وارد نمی‌شوند همین ترس از دوران رکود احتمالی است که قابلیت نقدشوندگی سرمایه را تا حد زیادی کاهش میدهد.
جهت اطلاعات بیشتر در مورد ریسک نقد شوندگی میتوانید به سایت ویکی پدیا مراجعه نمایید.
۲– طولانی شدن دوران رکود بازار بورس
در بازار یک طرفه مانند بورس ایران به دلیل فضای تورمی، سهامداران تمایلی به فروش دارایی خود با زیان را ندارند. این سهام داران حاضرند مدت‌ها سهام را در پرتفوی خود نگهداری کنند تا سرانجام با افزایش قیمت سهام از زیان خارج شوند. این مسئله باعث می‌گردد تا از لحاظ نموداری شیب رشد قیمت‌ها و اصلاح قیمت‌ها متغیر باشد. همین مورد کارایی برخی ابزار تحلیل تکنیکال را در بورس ایران بسیار پایین آورده و حتی به صفر رسانده است.
۳– حباب در دوران رونق بازار های سرمایه
دوران رونق بورس همواره با بازدهی‌‌های خوبی همراه گردیده. رشد نقدینگی در جامعه ما و سرازیر گشتن آن به سمت بازارهای سرمایه با دقت به عمق پایین این بازار باعث رشدهای نجومی درقیمت برخی سهام بازار خواهد شد. بازار یک طرفه سبب میشود تا به تعادل رسیدن بازار به تاخیر بیانجامد. در این بازار برخی سهام در بازار دچار ایجاد حباب‌های سنگین خواهد شد. در چنین شرایطی تحلیل های بازار عم از تکنیکال و بنیادی، نقشی کم تری به خود می‌گیرند. سهام مختلف در این بازار صرفاً بخاطر ورود نقدینگی رشد قیمتی را تجربه میکنند نه ارزش ذاتی سهام. اما دغدغه بازار یک طرفه تنها به ایران منتهی نمی گردد
ازدهه‌های گذشته کشورهای مختلف جهان سعی در برطرف کردن این مسئله و حرکت به سمت بازارهای دوطرفه را در دستور کار داشته‌اند. حتی بطوری که در حال حاضر ایران از جمله معدود کشورهایی‌ست که بازار بورس آن به صورت یکطرفه معامله میشود.
فروش تعهدی چه می‌باشد؟
اگر فکر می کنید که قیمت یک سهمِ به‌خصوص امکان دارد افت نماید و شما خودتان این سهم را در اختیار نداشته باشید، قادرید این سهم را از دارنده آن قرض نمایید و به قیمت بالا در بازار بفروشید. در مقابل، شما «متعهدخواهید شد» که اصلِ سهم و یک نرخ بهره را به قرض‌دهنده پرداخت نمایید. در واقع سهمی را که ندارید، قرض کرده و گران می‌فروشید و بعد همان سهم را ارزان خریداری می کنید و به قرض‌دهنده باز می گردانید. فروش تعهدی (Short یا Short selling) این امکان را به شما خواهد داد که از این اطلاعات، آن هم در صورتی که قیمت یک سهم در حال نزول می باشد، سود کسب کنید.
از شگرد فروش تعهدی با کاربرد فروش استقراضی به منظور به تعادل رساندن بازار و دو طرفه کردن آن استفاده خواهد شد. با توجّه به مسائل شرعی و فقهی از فروش استقراضی در ایران استفاده نخواهد شد و بجای آن از فروش تعهدی مورد استفاده است. کلیت فروش استقراضی و فروش تعهدی شبیه به هم می باشد اما تفاوت هایی بین آنها می بینیم.
بازار دو طرفه و فروش تعهدی چیست؟!
آیا تابحال به این موضوع فکر کرده اید که حتی وقتی بازار در روند نزولی می باشد نیز سود کسب کنید؟! اما چجور می شود وقتی قیمت سهمی کاهش پیدا می کند سود کرد؟! می خواهیم با توضیح بازار دو طرفه و فروش تعهدی این مسئله را برایتان توضیح دهیم.
بازار دو طرفه چیست؟!
بازار دو طرفه یا معاملات دو طرفه به بازاری گفته می شود که در آن از کاهش قیمت سهم نیز می توان سود کسب کرد و حتی بدون مالکیت سهام می توان آنرا فروخت. اکثر بازار های بورس جهانی معاملات دو طرفه را برای کاربران خود فعال کرده اند.
در بازار بورس ایران امکان سود از بازار نزولی تا بحال وجود داشته اما بصورت محدود که توضیح خواهیم داد. برای مثال شما اگر مالک سهامی بودید و پیش بینی روند نزولی داشته اید می توانستید سهام خود را در قیمت بالا بفروشید سپس، بعد از کاهش قیمت همان تعداد سهام را با مبلغ کمتری خریداری کنید، در نتیجه مقداری پول از مابه التفاوت فروش و خرید مجدد سهام بدست می آید و همان مقدار سهام را نیز در اختیار دارید. اما نمی توانستید سهامی را که مالک آن نیستید بفروشید و کسب سود کنید.
البته در قرار داد های آتی این امکان وجود داشت و افراد بدون اینکه کالایی را داشته باشند آنرا خرید و فروش می کردند برای مثال شخصی کالایی (مانند زعفران) را به امید کاهش قیمت ، بدون اینکه مالک آن باشد با قیمتی معین می فروخت و تعهد می داد که ۶ ماه بعد آن کالا را تحویل می دهد و در زمان فروش پولش را می گیرد سپس بعد از گذشت ۶ ماه وقتی قیمت آن کالا کاهش پیدا کرده بود آن مقدار تعهدی را از بازار خریداری می کرد و تحویل می داد، در نتیجه مقداری سود می کرد و خریدار که در گذشته آن کالا را گران تر خریده بود ضرر می کرد. برای خریدار نیز برعکس این روند اتفاق می افتاد.
در قرارداد های آتی کالایی رد و بدل نمی شد بلکه با نوسانات قیمت قرار داد های آتی قبل از سررسید فسخ می شدند. برای مثال اگر قرار داد خریدار و فروشنده برای ۶ ماه بعد بود بعد از گذشت دو ماه با سود یا ضرر فسخ می شد و تنها مقداری پول بین آنها رد و بدل می شد. اگر قیمت کاهش پیدا می کرد درصد سود به فروشنده تعلق می گرفت و اگر قیمت افزایش پیدا می کرد درصد سود برای خریدار واریز می شد.
اما چطور می توان بدون داشتن سهمی آنرا فروخت و سود کسب کرد؟!
برای این کار روش ها و ابزار هایی مانند فروش استقراضی و فروش تعهدی طراحی شده اند تا بدون داشتن سهامی بتوانیم آن را بفروشیم.
پیشنهاد میکنیم این مطلب را نیز از دست ندهید: الگوهای هارمونیک چیست؟!
فروش استقراضی چیست و چگونه انجام می شود؟!
فروش استقراضی یا short selling روشی است که برای کسب سود از بازار های نزولی در بورس های جهانی استفاده می شود.
در فروش استقراضی شخصی که پیش بینی کاهش قیمت را دارد می تواند از شخصی که مالک آن سهام است تعدادی سهم قرض کند و در بازار به فروش برساند. سپس بعد از کاهش قیمت سهم همان تعداد سهام را از بازار خریداری می کند و به صاحب آن برمیگرداند. سودی که از مابه التفاوت فروش سهم در قیمت بالا و خرید آن در قیمت پایین تر بدست می آید بین مالک و شخص قرض گیرنده طبق قراردادی که داشته اند تقسیم می شود.
اگر پیش بینی شخص اشتباه باشد و قیمت سهام بالا برود او مجبور است سهام را در قیمت بالاتر خریداری کند و به صاحبش برگرداند و باید مابه التفاوت آن را از حساب خود پرداخت کند که ضرر محسوب می شود.
برای درک بهتر فروش استقراضی به این مثال توجه کنید:
فرض کنید سهام شرکتی در قیمت ۱۰۰۰ تومان معامله می شود. شخصی پیش بینی می کند که تا یک ماه آینده قیمت سهام تا ۸۰۰ تومان نزول می کند.
او از کسی که مالک سهام هست ۵۰۰ سهم قرض می کند و در قیمت ۱۰۰۰ تومان می فروشد که مبلغ کل فروش ۵۰۰ هزار تومان می شود در مرحله بعد او صبر می کند تا قیمت سهام به ۸۰۰ تومان برسد و ۵۰۰ سهام را به این قیمت از بازار خرید می کند. در نتیجه مبلغ کل خرید ۴۰۰ هزار تومان می شود و ۱۰۰ هزار تومن سود شناسایی می شود.
حال اگر پیش بینی اشتباه باشد و قیمت سهام تا ۱۲۰۰ تومان افزایش پیدا کند برای خرید ۵۰۰ سهم از بازار به ۶۰۰ هزار تومان نیاز است و شخص قرض گیرنده مجبور می شود ۱۰۰ هزار تومان از سرمایه خود را پرداخت کند تا سهام مورد نیاز راخریداری کند و به صاحبش باز گرداند در نتیجه ۱۰۰ هزار تومن متضرر می شود. ( در این مثال از کارمزد معاملات صرف نظر شده.)
در ساز و کار فروش استقراضی شخص قرض گیرنده باید مبلغی را به عنوان ضمانت و وجه تضمین بازگرداندن سهام به کارگزاری بسپارد و این مقدار سرمایه بلوکه می شود تا در صورت اشتباه در پیش بینی برای خرید سهام هزینه شود و سرمایه ی صاحب سهام بازگردانده شود.
قرار داد فروش استقراضی می توان قبل از سر رسید فسخ کرد. در اینصورت با ضرر یا سود در همان زمان قرار داد فسخ می شود و سهم های قرض دهنده بازگردانده می شود.
اگر تمام مبلغی که بابت ضمانت بلوکه شده برای خرید سهام هزینه شود. شخص قرض گیرنده به اصطلاح کال مارجین می شود.
فروش استقراضی به دلیل ربوی بودن در جمهوری اسلامی ایران ممنوع می باشد و بلااستفاده است.
این مطلب نیز برای موفقیت در معاملات تعهدی مفید است: واگرایی چیست؟! انواع واگرایی
فروش تعهدی چیست؟!
فروش تعهدی روشی مشابه فروش استقراضی است که برای انجام معاملات دو طرفه در بازار بورس ایران طراحی شده است.
گفتیم که فروش استقراضی بدلیل ربوی بودن در ایران منع شده و در نتیجه سازمان بورس فروش تعهدی را جایگزین این روش کرده.
در فروش تعهدی دیگر سهم قرض گرفته نمی شود بلکه بین شخص متقاضی و مالک قرار داد تعهدی بسته می شود و مالک سهام به شخص متقاضی وکالت فروش سهام را می دهد.
پس شخص متقاضی با وکالتی که از مالک دارد سهام را در بازار می فروشد و وقتی قیمت آن کاهش پیدا کرد همان تعداد سهام را خرید می کند و به مالک بر می گرداند.
ساز و کار فروش تعهدی و مراحل آن
بطور کلی در فروش تعهدی ۲ شخصیت نقش اساسی دارند. مالک سهم و متقاضی فروش سهم.
مالک سهم:
فرض کنید شخصی سهمی را با دید بلند مدت خریداری کرده و تا مدتی قصد فروش آن را ندارد. در این زمان او تنها از سود نقدی آن و رشد قیمت سهام می تواند کسب سود کند. اما با فروش تعهدی نیز می توان سودی مازاد بر این موارد را دریافت کرد. پس مالک سهام می تواند مقدار سهامی را که قصد فروش آن را ندارد بصورت وکالتی به شخصی که قصد فروش آن را دارد بدهد و در زمانی که این سهام نقد شود، مبلغ بدست آمده را در بانک و یا صندوق های قابل معامله با درآمد ثابت سرمایه گذاری می کنند و سود نقدی این مدت زمان را دریافت کند. همچنین می تواند به عنوان حق وکالت نیز مبلغی از سود معاملات را دریافت کند. مالک سهام می تواند برای اینکه اشخاص متقاضی ترغیب به فروش سهام او شوند و با انجام معاملات باعث کسب سود شوند مقداری از سود بانکی خود را نیز برای آنها در نظر بگیرد که به آن نرخ تشویقی میگویند. همچنین مالک سهام زمانی را به عنوان دوره تنفس مشخص می کند که در این زمان نمی تواند درخواست بازگشت سهام را داشته باشند.
مالک سهم برای فروش تعهدی مراحل زیر را طی می کند:
- ابتدا مالک باید قرار داد فروش تعهدی را با کارگزاری امضا کند تا سامانه آنلاین فروش تعهدی برای او قابل دسترس باشد.
- بعد از فعال شدن این قابلیت برای اکانت کاربر در سامانه آنلاین کارگزاری مالک به سامانه تامین در اکانت معاملاتی خود می رود و حداکثر سهام تعداد سهامی که قصد فروش آن را ندارد به همراه نماد آن شرکت ثبت می کند.
- در مرحله بعد دوره تنفس را تعیین می کند که در این زمان نمی تواند درخواست بازگشت سهام را داشته باشد.
- محل سرمایه گذاری پول نقد را تعیین می کند که در بانک باشد یا صندوق سرمایه گذاری
- تعیین نرخ تشویقی برای جذب متقاضی(مالک درصدی از سود بانکی یا صندوق را که دریافت می کند به متقاضی می دهد.)
متقاضی:
متقاضی شخصی است که پیش بینی می کند سهمی روند نزولی در پیش دارد و می خواهد با فروش تعدادی سهام در قیمت بالا و خرید دو مرتبه آن در قیمت پایین تر سود کسب کند. پس به سراغ مالکان آن سهام می رود و با قرار داد فروش تعهدی ابتدا به وکالت از مالک سهام را در بازار می فروشد و بعد از کاهش قیمت به وکالت از مالک سهم را از بازار خریداری می کند و به مالک برمیگرداند. در اینصورت متقاضی طبق قراراداد از مابه التفاوت این خرید و فروش سود خود را دریافت می کند و همپنین مقدار نرخ تشویقی که توسط مالک تعیین گردیده.
اگر پیش بینی متقاضی اشتباه باشد او باید سهم را در قیمت بالاتر خریداری کند و به مالک برگرداند پس متحمل ضرر می شود و باید اختلاف قیمت را از سرمایه خود پرداخت کند. برای اینکه منافع مالک تضمین شود متقاضی باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین در سامانه قرار دهد تا در صورت اشتباه پیش بینی و افزایش قیمت خود سیستم سهام را خریداری کرده و به مالک بازگرداند.
متقاضی نیز ابتدا باید قرار داد فروش تعهدی را امضا کند و سپس به سامانه تامین برود و با پرداخت وجه تضمین شرایط مورد نظر خود را پیدا کرده و باقی مراحل را انجام دهد.
وجه تضمین:
وجه تضمین درصدی از کل ارزش قرار داد می باشد که متقاضی برا ضمانت بازگرداندن سهام می بایست در حساب عملیاتی خود داشته باشد.
از آنجا که ممکن است قیمت سهم تا حدودی بالا برود و همچنان متقاضی پیش بینی کاهش قیمت را داشته باشد وجه تضمین نیز روزانه بر اساس حجم قرار داد و قیمت پایانی سهم تغییر می کند و متقاضی می بایست حساب خود را شارژ کند. اگر قیمت افزایش پیدا کند و اختلاف قیمت فروش با قیمت جدید سهام به میزان وجه تضمین برسد و متقاضی در موعد مقرر حساب خود را شارژ نکند سیستم بطور خودکار به وکالت از مالک و با پول نقد بدست آمده از فروش به همراه وجه تضمین سهام را از بازار خریداری کرده. در این صورت متقاضی نه تنها سودی بدست نمی آورد بلکه تمام وجه تضمین را نیز از دست می دهد و متحمل ضرر می شود که به این اتفاق اصطلاحا کال مارجین شدن متقاضی گفته می شود.
تسویه فروش تعهدی در سررسید و قبل از آن
سر رسید قرارداد از ابتدا تعیین می شود اما قبل از آن نیز امکان فسخ و تسویه قرار داد وجود دارد.
اگر که قرار داد در زمان سر رسید تسویه شود مانند روالی که توضیح داده شد با سود یا ضرر متقاضی و احتمالا سوده مالک تمام می شود.
اما از ۳ طریق ممکن است قبل از سررسید تعیین شده تسویه سهام انجام شود و سهام یا پول آن به مالک برگردد.
۱٫مالک درخواست تسویه کند و سهام خود را طلب کند. مالک تا دوره تنفس نمی تواند درخواست بازگشت سهم را بکند اما بعد از این دوره هر زمان که درخواست تسویه کند مطابق قرارداد متقاضی باید به وکالت از مالک سهام را از بازار خریداری کند و به او بازگرداند. اگر متقاضی در زمان تعیین شده این کار را انجام ندهد سیستم بطور خودکار از حساب متقاضی این خرید را با قیمت سر خطی انجام فروش استقراضی یا Short Selling چیست؟ می دهد و سهام مالک را بازمیگرداند.
۲٫متقاضی زودتر از سررسید تسویه کند. این اتفاق در دو حالت رخ می دهد که یا زودتر از پیش بینی به هدف خود برسد و شناسایی سود بکند یا اینکه از پیش بینی خود برگردد و با سود کمتر یا ضرر کم قبل از سررسید تسویه می کند. متقاضی هیچگونه محدودیت زمانی برای تسویه در قبل از زمان سررسید ندارد.
نکته: اگر متقاضی در همان روز فروش سهام را خرید و تسویه کند ۲۰% سود او نیز به مالک میرسد
اگر روز بعد از فروش تسویه کند ۱۰% از سود به مالک می رسد
و اگر ۲ روز بعد از فروش تسویه کند ۵% از سود به مالک می رسد
اگر بیش از دو روز تسویه طول بکشد ازخرید و فروش سودی به مالک نمی رسد.
۳٫کارگزاری نیز در دو حالت اقدام به تسویه فروش تعهدی می کند. حالت اول این است که اگر قبل از سررسید قرارداد سهم به مجمع برود سررسید قرارداد به ۲ روز کاری قبل از مجمع تغییر پیدا می کند و اگر متقاضی سهام را در مهلت مقرر بازنگرداند سیستم کارگزاری بطور خودکار اینکار را انجام می دهد.
حالت دوم زمانی می باشد که متقاضی کال مارجین شود که در اینصورت یا سهامی که در حالت تعادل است خریداری شده و به مالک بازگردانده می شود و یا اگر سهام دائما در صف خرید قفل باشد و امکان خرید وجود نداشته باشد مبلغ نقدی آن از متقاضی گرفته می شود و به حساب مالک واریز می شود.
نکته: تاریخ قرار داد های فروش تعهدی بصورت دوره زمانی می باشد و تاریخ ثابتی ندارد برای مثال مالک این دوره را ۶ ماهه تعیین می کند و اگر شما ابتدای مرداد فروش را انجام دهید تاریخ سررسید آن ۶ ماه بعد یعنی ابتدای بهمن می شود.
معامله شورت به زبان ساده
معامله شورت یک استراتژی سرمایه گذاری یا معاملاتی است که در مورد کاهش قیمت ارز دیجیتال، سهام یا سایر اوراق بهادار گمانه زنی می کند. معامله شورت یک استراتژی پیشرفته است که فقط باید توسط معامله گران و سرمایه گذاران با تجربه انجام شود.
در معامله شورت یک معامله، با حدس بر اینکه قیمت یک دارایی رو به سقوط است باز میشود؛ یعنی سرمایه‌گذار در اینجا بر این باور است که ارزش آن کاهش می یابد.
به زبان ساده‌تر وقتی که ما باور داریم قیمت یک ارز سقوط میکند، ما برروی پایین رفتن بیشتر آن ارز معامله میکنیم. با این تفاسیر هرچقدر ارز بیشتر کاهش یابد ما بیشتر سود خواهیم کرد.
معامله شورت را بهتر بشناسیم
با معامله شورت، یک فروشنده با استقراض سهام از یک دلال، یک موقعیت فروش باز می کند، به امید اینکه در صورت کاهش قیمت، آنها را برای دریافت سود بازخرید کند. سهام باید قرض گرفته شود زیرا نمی توانید سهامی را که وجود ندارد بفروشید. برای بستن یک معامله Short، معامله گر باید سهام را دوباره در بازار خریداری کند، به این امید که قیمت کمتر از آن دارایی است که قرض گرفته است و آنها را به وام دهنده یا کارگزار بازمی گرداند. معامله گران باید هر گونه سودی را که کارگزار دریافت می کند یا کمیسیون هایی که از معاملات دریافت می شود، حساب کنند.
برای باز کردن یک معامله Short، معامله گر باید یک حساب مارجین داشته باشد و معمولاً باید در زمانی که معامله باز است، به ارزش سهام قرض گرفته شده بهره پرداخت کند. همچنین، سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی، شرکت (FINRA) که قوانین و مقررات حاکم بر کارگزاران ثبت شده و شرکت های دلال معاملاتی در ایالات متحده، بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) و فدرال رزرو را اعمال می کند، حداقل مقادیر را مشخص کرده است. اگر ارزش اکانت سرمایه‌گذار پایین‌تر از قیمت مارجین بیاید، مبالغ بیشتری در حساب نیاز است تا مارجین کال نشویم.
فرآیند یافتن سهام قابل استقراض و بازگرداندن آنها در پایان معامله، توسط کارگزار انجام می شود. باز کردن و بسته شدن معامله را می توان از طریق پلتفرم های معاملاتی معمولی با اکثر کارگزاران انجام داد. با این حال، هر کارگزار یا صرافی ارز دیجیتال دارای شرایطی است که حساب معاملاتی باید قبل از اجازه معامله مارجین داشته باشد.
چرا Short Selling ؟
رایج ترین دلیل برای ورود به معامله Short مدت سفته بازی و پوشش ریسک است. یک سفته باز بدنبال شرط بندی قیمت خالص است، که در آینده کاهش خواهد یافت. کسی که سفته باز است اگر اشتباه کند باید سهام را بالاتر و با ضرر بازخرید کند. به دلیل خطرات اضافی که پوزیشن های شورت در معاملات مارجین دارند، معمولاً از آن در تایم فریم های کوچکتر استفاده می شود. بنابراین این احتمال وجود دارد که از این نوع معاملات بیشتر برای سفته بازی استفاده می شود.
افراد همچنین ممکن است برای محافظت از یک معامله شورت، آن معامله را ببندند. به عنوان مثال، اگر شما صاحب گزینه های تماس هستید (که موقعیت های خرید هستند) ممکن است بخواهید در مقابل آن معامله شورت باز کنید و معامله تان با سود بسته شود. اگر می‌خواهید ضررهای نزولی را بدون خروج از موقعیت رمزارز طولانی محدود کنید، میتوانید در ارزی که ارتباط نزدیک یا همبستگی زیادی با آن دارد، معامله شورت انجام دهید.
نمونه ای از سود در معاملات شورت
معامله‌گری را تصور کنید که معتقد است سهامی که در حال حاضر ۵۰ دلار معامله میشود، در سه ماه آینده قیمتش کاهش خواهد یافت. آنها ۱۰۰ سهم را قرض می گیرند و به سرمایه‌گذار دیگری می فروشند. معامله‌گر اکنون ۱۰۰ سهم دارد زیرا چیزی را فروخت که مالک آن نبود اما قرض گرفته بود. در اینجا معامله شورت تنها با استقراض سهام ممکن شد. اگر سهام از قبل به شدت توسط معامله گران دیگر Short گرفته شده باشد، ممکن است هیچوقت در دسترس نباشد.
۱۰ روز بعد، شرکتی که سهامش Short شد، نتایج مالی ناگوار این سه‌ماهه را گزارش می کند و سهامش به ۴۰ دلار سقوط می کند. معامله گر تصمیم می گیرد که موقعیت فروش را ببندد و ۱۰۰ سهم را به قیمت ۴۰ دلار در بازار آزاد خریداری می کند تا جایگزین سهام قرض شده شود. سود معامله‌گر در معامله شورت یا همان Short Selling، بدون احتساب کمیسیون و بهره در حساب مارجین، ۱۰۰۰ دلار است: (۵۰ – ۴۰ دلار = ۱۰ دلار در ۱۰۰ سهم = ۱۰۰۰ دلار).
نمونه ای از ضرر در معامله شورت
با استفاده از سناریوی بالا، بیایید فرض کنیم معامله‌گر موقعیت فروش را در ۴۰ دلار نبندد، بلکه تصمیم گرفته است آن را باز بگذارد تا از کاهش بیشتر قیمت سود ببرد. با این حال، یک رقیب برای تصاحب شرکت با پیشنهاد خرید ۶۵ دلاری به ازای هر سهم وارد میدان میشود و سهام به اوج میرسد. اگر معامله‌گر تصمیم بگیرد که موقعیت فروش را روی ۶۵ دلار ببندد، زیان ناشی از معامله شورت ۱۵۰۰ دلار خواهد بود: (۵۰ – ۶۵ دلار = منفی ۱۵ دلار در ۱۰۰ سهم = ۱۵۰۰ دلار ضرر). در اینجا، معامله‌گر مجبور می شود برای پوشش ضرر خود، سهام را با قیمت بسیار بالاتری بازخرید کند.
مزایا و معایب معامله Short
اگر فروشنده در مورد حرکت قیمت، اشتباه حدس بزند، معامله شورت می تواند پرهزینه باشد. معامله‌گری که سهام خریده است تنها در صورتی می‌تواند ۱۰۰ درصد هزینه خود را از دست بدهد که سهام به صفر برسد.بنابراین معامله گری که معامله Short باز کرده است، می‌تواند بیش از ۱۰۰ درصد سرمایه اولیه خود را از دست بدهد. این ریسک به این دلیل است که سقفی برای قیمت سهام وجود ندارد، ممکن است “تا بی نهایت و فراتر از آن” افزایش یابد. همچنین، در حالی که سهام نگهداری می شود، معامله گر باید بودجه حساب مارجین خود را تامین کند. حتی اگر همه چیز خوب پیش برود، معامله گران باید در هنگام محاسبه سود خود، هزینه سود معامله مارجین را نیز محاسبه کنند.
نکات مهم
معامله شورت زمانی اتفاق می افتد که سرمایه‌گذار، اوراق بهاداری را قرض می گیرد و قصد دارد آن را در بازار آزاد بفروشد و بعداً آن را با پول کمتری بازخرید کند.
معامله گران در معامله شورت روی کاهش قیمت اوراق بهادار یا ارزهای دیجیتال شرط بندی می کنند و از آن سود می برند. این را می توان با سرمایه گذاران طولانی مدت که خواهان افزایش قیمت هستند، مقایسه کرد.
معامله شورت نسبت ریسک به پاداش بالایی دارد. می‌تواند سودهای زیادی را ارائه دهد، اما ضرر هم به همان نسبت می‌تواند به سرعت و بی‌نهایت به دلیل فراخوان‌های مارجین افزایش یابد.
ساز و کار فروش تعهدی در بورس
فروش تعهدی و استفاده از آن می تواند به عنوان ابزاری باشد که پویایی بازار سرمایه را بیشتر و بیشتر کند و سرمایه گذارانی که در بورس تهران معامله میکنند هم بتوانند در هنگام خرید سهم از رشد قیمت سهام شرکت منتفع شوند و هم به هنگام ریزش قیمت از کاهش آن منتفع شوند. به بیان ساده تر فروش تعهدی به این معنی است که پیش بینی میکنید قرار است قیمت سهام یک شرکت در آینده کاهش یابد و شما با فروش سهم در این حالت میتوانید وارد موقعیت معاملاتی شوید و در نهایت با کاهش قیمت سهم در آینده سود کسب کنید. در این مقاله در خصوص فروش تعهدی و استفاده از آن به عنوان یک ابزار معاملاتی در بورس تهران توضیح دهیم و مفهوم کلی آن را بیان کنیم.
فروش تعهدی چیست؟
فروش تعهدی یکی از ابزارهایی است که در حالت متعارف به دو حالت استفاده می شود که شامل کسب سود از بازار منفی و پوشش ریسک می باشد. در حالت عادی سرمایه گذار با خرید سهام شرکت و افزایش قیمت سهم منفعت میبرد ( همان که در حال حاضر در بورس معامله میکنید) اما در فروش تعهدی در حالت اول فردی که سهم ندارد ولی پیش بینی میکند که قیمت سهم در آینده کاهش پیدا میکند، موقعیت فروش گرفته و با پایین آمدن قیمت اقدام به خرید سهم میکند و در واقع قرض خود را ادا میکند. در این حالت فروشنده با فروش سهم در قیمت بالا و سپس خرید سهم در قیمت پایین‌تر، منفعت کسب میکند. در حالت دیگر، سرمایه گذار مالک سهام شرکت است ولی ممکن است فکر کند که قیمت سهام شرکت موقتا کاهش می یابد؛ به همین دلیل اقدام به اخذ موقعیت فروش تعهدی میکند . در این حالت سهامدار خود را در مقابل بالا یا پایین آمدن قیمت پوشش داده است (زمانی که قیمت افزایش می یابد سود میکند و در موقعیت تعهدی زیان میکند و بالعکس اگر قیمت سهم کاهش یابد، مالک از بابت داشتن سهم متحمل زیان میشود؛ ولی در موقعیت استقراضی سود کسب میکند) و بدین تریتیب میزان ریسک خود را کاهش میدهد. این سازوکار فروش تعهدی نام دارد . درواقع فروش تعهدی در ۵ گام خلاصه میشود:
- گام اول: قرض کردن سهم
- گام دوم: فروش سهم در قیمت جاری بازار
- گام سوم: منتظر ماندن برای کاهش قیمت سهم
- گام چهارم: خرید آن سهم از بازار
- گام پنجم: بازگرداندن سهم به صاحب آن و شناسایی سود
مثال فروش تعهدی ( فروش استقراضی در بورس )
در مراحل قبلی در خصوص فروش تعهدی و حالت های مختلف آن صحبت کردیم. در بخش بعدی قصد داریم با ذکر یک مثال در خصوص فروش تعهدی کامل توضیح دهیم. فرض کنید که قیمت سهم وساخت در بازار 2000 تومان است و شما با استفاده از ابزار تحلیل تکنیکال و یا تابلوخوانی و بازار خوانی پیش بینی میکنید که قرار است قیمت این سهم در آینده کاهش یابد. در این حالت میتوانیم با استفاده از معاملات فروش استقراضی در بازار سرمایه سود کسب کنیم. در ادامه گام های ذکر شده در بالا را همراه با مثال توضیح میدهم.
